O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim va fan innovatsiyalar vazirligi Mirzo Ulug’bek nomidagi

Konsepsiyaning tom maʼnodagi “yuragi”
Norma ijodkorligi faoliyatini takomillashtirish Konsepsiyasining tom maʼnodagi “yuragi” hisoblangan hujjat, shubhasiz, “Normativ-huquqiy hujjatlar toʻgʻrisida”gi Qonundir.
Oʻrganishlar shuni koʻrsatmoqdaki, 2012-yilda qabul qilingan, 7 bob, 44 moddadan iborat amaldagi qonun norma ijodkorligi faoliyatini tizimli tashkil etish hamda toʻgʻridan-toʻgʻri amal qilish mexanizmlariga ega emas. Masalan, bugungi kunda normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish, kelishish va qabul qilish masalalari 10 ga yaqin turli yuridik kuchga ega boʻlgan qonun hujjatlari bilan tartibga solinmoqda. Birgina 2008 — 2017-yillarda 8 mingdan ortiq hujjatlar qabul qilingan boʻlsa, ularning yarmi bekor qilingan, xususan, 2017-2018-yillarda qariyb 900 dan ziyod hujjatlar toʻliq yoki qisman bekor qilingan.
Kuni kecha “Normativ-huquqiy hujjatlar toʻgʻrisida”gi qonunning yangi tahriri Qonunchilik palatasida birinchi oʻqishda konseptual jihatdan koʻrib chiqildi va maʼqullandi. Sohaga oid barcha qonunosti hujjatlarini tizimlashtirgan qonun loyihasi 9 bob va 67 moddadan iborat boʻlib, qonunchiligimizda mavjud boʻlmagan yangi tartib va qoidalar bilan yanada takomillashtirildi.
Xususan, endilikda qonun hujjatlarini qabul qilish asoslari va tartibi, qonunosti hujjatlarining tartibga solish doirasi aniq belgilanmoqda. Unga koʻra, qonun bilan tartibga solinadigan masalalar boʻyicha qonunosti hujjatlarini qabul qilishga yoʻl qoʻyilmasligi qatʼiy mustahkamlanmoqda.
Shu bilan birga, qonun loyihasida jamoatchilik fikrini oʻrganishga alohida eʼtibor berilayotir. Endilikda jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari, erkinliklari, qonuniy manfaatlari, majburiyatlariga daxldor, shuningdek, tadbirkorlik faoliyatiga, atrof-tabiiy muhitga taʼsir qiluvchi loyihalar boʻyicha majburiy jamoatchilik muhokamasi oʻtkaziladi.
Loyihada iqtisodiy, moliyaviy, ilmiy, lingvistik ekspertizalarni oʻtkazish mexanizmlari, korrupsiyaga qarshi ekspertizani oʻtkazish tartibi ham qonun darajasida mustahkamlanyapti.
Tan olib aytish kerakki, hozirgi kunda qonun hujjatlarining mamlakat iqtisodiyoti, fuqarolarning hayoti va turmush tarzi hamda tadbirkorlik subyektlarining faoliyati va ishbilarmonlik muhitini tartibga solishdagi taʼsirchanligi toʻliq baholanmagan. Bu esa fuqarolar va tadbirkorlarga oʻzini oqlamagan moliyaviy xarajatlar, davlat va uning organlari oldida asossiz majburiyatlarni keltirib chiqarmoqda.
Shu bois normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqishni rejalashtirish, ishlab chiqish bosqichlarida ularning taʼsirini majburiy baholashni nazarda tutuvchi prinsipial yangi tizim joriy etilayotir. Unga asosan, endilikda har bir normativ-huquqiy hujjatning ijro etilishi, sodda qilib aytganda, “necha pulga tushishi” tahlil qilinadi.
Qonun loyihasida qator yangiliklar boʻlib, ularning barchasi pirovard maqsad — amalga oshirilayotgan islohotlarni huquqiy taʼminlashni takomillashtirish, shuningdek, fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini har tomonlama taʼminlashga, tadbirkorlik subyektlarining kafolatlari, himoyasi va qoʻllab-quvvatlashini taʼminlash, ularning fikrlarini toʻlaqonli hisobga olish va “Inson manfaatlari — hamma narsadan ustun” prinsipini har tomonlama roʻyobga chiqarishga qaratilgan.