O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim va fan innovatsiyalar vazirligi Mirzo Ulug’bek nomidagi

Zamonaviy AKT imkoniyatlari
Norma ijodkorligi faoliyatini takomillashtirish konsepsiyasida bu jarayonga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng tatbiq etish ustuvor vazifalardan biri etib belgilangan edi. Shu maqsadda joriy yilning 1-yanvar kuni Internet jahon axborot tarmogʻida pilot loyihasi sifatida Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini ishlab chiqish va kelishishning yagona elektron tizimi — “projekt.gov.uz” sinov tariqasida ishga tushirildi.
Bu boradagi ishlarni samarali tashkil etish maqsadida 20 dan ziyod ilgʻor mamlakatlar tajribasi oʻrganildi.
Binobarin, Yagona elektron tizimni toʻliq ishga tushirish va uning imkoniyatlarini oshirish maqsadida Hukumatning 2019-yil 8-apreldagi qaroriga asosan, barcha normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari Yagona elektron tizimda kelishilmoqda. Oʻtgan qisqa fursatda vazirlik va idoralar, mahalliy ijro organlarining 2 500 nafarga yaqin xodimlari Yagona elektron tizimga elektron raqamli imzo orqali ulandi.
Ilgari birgina normativ-huquqiy hujjat loyihasini ishlab chiqish va kelishishda tashkiliy ishlarni bajarish uchun bir necha hafta yoki oy talab etilgan boʻlsa, bugungi kunda bunday ishlar yagona tizim orqali tezkorlik bilan amalga oshirilmoqda.
Oʻtgan olti oy mobaynida Yagona elektron tizim orqali 1300 dan ortiq loyihalar kelishildi, 500 dan ziyodi boʻyicha huquqiy ekspertiza xulosalari olindi, 300 dan koʻproq hujjatlar Hukumatga kiritildi. Ayni paytda 1 200 dan ziyod hujjat loyihalari kelishish jarayonida ekani mazkur tizimning samarali faoliyat koʻrsatayotganidan dalolat beradi.
Yana bir muhim jihat. Maʼlumki, Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasi tizimi — lex.uz mamlakatimizda 2000-yilda joriy etilgan boʻlib, 2007-yilda rasmiy ishga tushirilgan, 2016-yilda Milliy bazaga qonun hujjatlari eʼlon qilinadigan rasmiy manba maqomi berildi.
Ilgari Milliy bazani shakllantirish, hujjatlarga yuridik ishlov berish, ayrim hollarda normativ-huquqiy hujjatlarni Milliy bazada rasmiy eʼlon qilish muddatlari buzilar edi. Buning asosiy sababi kelib tushayotgan qonunosti hujjatlari baʼzilarida imloviy, uslubiy xatolar, davlat va rus tili matnlarida bir-biriga zid jihatlar borligi edi.
Bu borada ham keng koʻlamli ishlar amalga oshirildi. Xususan, Adliya vazirligi tomonidan Milliy bazani 2019-2020-yillarda rivojlantirish konsepsiyasi ishlab chiqildi. Unda Milliy bazani rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari, texnik mustahkamlash istiqbollari belgilab berildi.
Bu ishlar oʻz samarasini uzoq kuttirib qoʻymadi. Qisqa fursat ichida Milliy bazaning 21 qonunchilik sohasi kataloglari shakllantirildi. Qabul qilingan qonun hujjatlari doimiy tarzda Milliy bazaga bir ish kunida kiritilmoqda. Har yili oʻrtacha mingdan ortiq normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilinmoqda. Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasiga joylashtirilgan har bir normativ-huquqiy hujjatdagi havolaki normalar, sharhlar taqdim etib borilyapti.
Havolaki normalar va sharhlar ularning dolzarbligi, qonunchilikdagi oʻzgarishlar, shuningdek, qonunchilikdagi yangi hujjatlarning aks etishi asosida yangilab borilmoqda. Jumladan, Jinoyat kodeksi, Yer kodeksi, Oila kodeksi, shuningdek, yangi tahrirdagi Fuqarolik protsessual kodeksiga sharhlar butunlay yangilandi.
Hozirgi paytda Milliy bazada 20 mingdan ortiq normativ-huquqiy hujjatlar boʻlib, ular ingliz tiliga tarjima qilinmoqda. Masalan, Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, “Turizm toʻgʻrisida”gi va “Korrupsiyaga qarshi kurashish toʻgʻrisida”gi qonunlar va boshqa qonun hujjatlarining ingliz tilidagi tarjimasi joylashtirildi.
Bundan tashqari, Oʻzbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari maʼlumotlari milliy bazasiga joylashtirilgan hujjatlarning lotin alifbosidagi matnlarini ham bazaga kiritish ishlari olib borilmoqda. Bugungi kunga kelib, 5 mingdan ortiq normativ-huquqiy hujjatlar lotin alifbosida eʼlon qilindi.
Umuman, konsepsiyani hayotga izchil tatbiq etish qonun hujjatlarini tizimlashtirish, huquqni qoʻllash amaliyotini takomillashtirish, muhimi, inson huquq va erkinliklarini toʻliq taʼminlashga zamin yaratmoqda.