O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi

2.2.Shanxay Hamkorlik Tashkilotiga a'zo davlatlarning kengayishi.
Kengayish ShHT oldida turgan asosiy muammolardan biridir. Bugungi kunda bu muammo hal qiluvchi ahamiyatga ega, chunki ShHT birinchi navbatda o'zini boshqa davlatlar uchun ochiq tashkilot deb e'lon qildi. Ikkinchidan, ShHT o‘z rivojlanishining ma’lum bosqichigacha o‘zining kengayish imkoniyatlarini amalga oshirishi mumkin.
Kelajakda, agar boshqa davlatlar uning ko'rsatmalariga rioya qilsalar, ShHT ularning tashkilotga kirish istagini uzoq vaqt cheklamaydi. Xulosa qilish mumkinki, ShHT muvaffaqiyatli rivojlansa, kelajakda ko'plab davlatlar ushbu tashkilot manfaatlarini baham ko'rish istagini bildiradilar.
Shunday qilib, ShHTning kengayishi hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib, yangi davlatlarning qabul qilinishi nafaqat a’zo mamlakatlar sonini, balki ShHT faoliyatining qator jihatlarini ham o‘zgartiradi. Aytish mumkinki, ShHTning kengayishi tashkilotni yanada mustahkamlaydi va mustahkamlaydi va uni yangi bosqichga olib chiqadi. Ammo bu kengayish uni zaiflashuv va turg'unlik yo'liga ham olib kelishi mumkin. Shunday ekan, ShHTni kengaytirish texnik emas, balki siyosiy masala bo‘lib, uni kengaytirishning barcha imkoniyatlarini ko‘rsatish zarur .
ShHTning yanada kengayishi siyosiy geografiyaning jihatlarini ma'lum darajada kuchaytirishi mumkin, shu nuqtai nazardan ShHTni Markaziy Osiyoning chekka davlatlari yo'nalishida kengaytirish muhim ahamiyatga ega. Mana, Mo'g'uliston, Turkmaniston, Eron, Afg'oniston, Kavkaz davlatlari, Pokiston, Hindiston va boshqalar. Nazariy jihatdan bu davlatlar kengayib borayotgan ShHTning potentsial ishtirokchilaridir. Biroq, bir qator ichki va tashqi sabablarga ko'ra, bu davlatlarning qo'shilish imkoniyatlari juda xilma-xildir .
Turkmaniston Markaziy Osiyoda joylashgan, bu mintaqada ShHTga aʼzo boʻlmagan yagona davlatdir. Bu har jihatdan ShHT siyosatiga eng yaqin, bag‘rikenglik xususiyatiga ega davlatdir. Biroq Turkmaniston betaraflik siyosatini olib boradi va mintaqaviy tashkilotlarda qatnashmaydi, bu esa ShHT ko‘rsatmalariga ziddir. Bundan tashqari. Turkmaniston ShHTga kirish istagini bildirmayapti. Agar Turkmaniston kelajakda ShHTga nisbatan siyosatini o‘zgartirsa, tashkilotga a’zo bo‘lish uchun barcha imkoniyatlar mavjud.
Mo'g'uliston - ShHTda bu davlat bo'yicha alohida kelishmovchiliklar yo'q. 2004 yilda Mo'g'uliston ShHTda birinchi kuzatuvchi davlat bo'ldi. Boshqa tomondan, Mo‘g‘ulistonda terrorizm, separatizm, ekstremizm omillari mavjud emas va bu davlat ShHTning terrorizmga qarshi faoliyatiga jiddiy ta’sir ko‘rsata olmaydi. Mo'g'uliston geosiyosiy nuqtai nazardan Shimoli-Sharqiy Osiyo davlati hisoblanadi va uning siyosatining ustuvor yo'nalishi ushbu mintaqadagi xalqaro jarayonlarga qaratilgan. ShHTga nisbatan Mo‘g‘uliston o‘ziga xos geosiyosiy ahamiyatga ega. Shimoliy va janubiy yo'nalishlarda Rossiya va Xitoy bilan chegaradosh. G'arbiy va sharqiy yo'nalishlarda - Shimoliy - Sharqiy va Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan. Shunday qilib, u yuqoridagi barcha yo'nalishlarga qo'shilishi mumkin. Agar Mo'g'uliston ShHTga qo'shilsa, bu butun mintaqa bilan aloqalarni o'rnatishga yordam beradi va ShHTga a'zo mamlakatlarning Shimoliy-Sharqiy Osiyodagi o'zaro hamkorligi uchun qulay shart-sharoit yaratadi. Shunday qilib, Mo‘g‘uliston ShHT bilan munosabatlarda hayotiy strategik salohiyatga ega va ShHTni yanada rivojlantirishning eng muhim omili hisoblanadi.