O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar vazirligi farg’ona davlat universiteti sirtqi bo’limi jismoniy madaniyat yo’nalishi

Hujumkor zarba berishdan va to’pni oshirish bilan qabul qilish


Orqa chiziqda himoya harakati uchun eng yaxshi texnika bu zarbani yumshatish imkoniyati bilan to’p pastdan uzatishdir. Ana shu maqsadda to’pni uchish yo’nalishini va uni qo’nish joyini aniqlashi zarur. Bu erda eng avvalo sharoitni shunday baxolash kerakki: to’rga va to’pga nisbatan zarba beruvchi o’yinchi to’pga to’g’ri holatda turishi kerak, hujumkor zarba berishdan ko’proq to’pni uchish yo’nalish ehtimoli bu bilan mos kelishi qanday uni uchish traetoriyasini tikligi qanday bo’lishiga bog’liq bo’ladi.
Zarba bergandan keyin (to’siqsiz) to’pni uchish burchagi to’r va to’p o’rtasidagi masofaga bog’liq bo’ladi. Shuning uchun hujumkor zarba berish uchun to’pni to’rga yaqin uzatishda to’pni qabul qilishda zarur joyni egallash uchun oldinga aralashib ketmasligi kerak.

Quyida raqibni oshirishi bilan to’pni uchish tezligi va traektoriyasiga bog’liq holda maydonda o’yinchilarni eng ko’p maqsadga muvofiq joylashtirishi keltiriladi.
To’pni oshirganda yuqori traektoriya bo’ylab va kichik tezlikda to’pni uchishida o’yinchilar butun maydoncha bo’ylab imkoniyat bo’yicha bir tekisda joylashadilar chunki to’p uni hoxlagan qismiga tushishi mumkin.
To’pni oshirgandan keyin past traektoriya bo’ylab va katta tezlikda to’pni oshirgandan keyin uni uchishida, ma’lum balandlikda past – to’rga yuqori maydon tashqarisida ketayotgan to’p faqat maydonga tushishi mumkin.
Ana shunga mos ravisha o’yinchilar o’sha joyda bir chiziqda turishadiki to’pni oshirilgandan keyin qabul qilib olish uchun qulay joyda turiladi. O’yinchilarni bunday joylashishida ularning birontasiga uchib kelayotganday bo’ladi. Agarda to’pni qabul qilib olish uchun boshqa bir joyga o’tish kerak bo’lsa unda oldinga orqaga yon tomonga bir qadamdan ortiq qadam qo’yilmasligi kerak. Bu jiddiy holatga rioya qilib jamoa ni keyinga harakatiga bog’liq holda o’yinchilarni har xil variantlarida joylashtirishdan foydalaniladi.
Orqa chiziqdagi o’yinchilarni himoya harakati taktikasi to’siq qo’yishda hujumkor zarba beruvchini nafaqat o’yin sifatiga va to’pni holatiga bog’liq holda tashkil etiladi, balki to’siq qo’yuvchini qo’l holati ham hisobga olinadi. 1 zonada turgan o’yinchi to’siq qo’yib bekitilgan u esa oldi chiziqdan joy egallab turadi. 5 zona o’yinchisi to’pni qabul qilib olish uchun chiqadi, 1 zonadagi o’yinchini (javobgarlik zonasi) faoliyatini ko’rsatuvchi joyni mayda chiziq bilan ko’rsatilagn bu erga to’siqdan sapchib qaytgan to’p qaytishi mumkin, shu erda himoya chizig’idagi o’yinchi uni uzatadi. Maydonni tashqarisidagi (javobgarlik zonalar) maydonni katta – kichikligi (o’lchami) o’yinchilarning harakatchanligiga va to’pni uchish balandligiga bog’liq bo’ladi.
Agarda to’siq 4 zonada qo’yilgan bo’lsa, unda har bir o’yinchini javobgarlik zonasi (kontur chiziq bilan ko’rsatilgan) zarba berish joyidan uzoqlashish me’yori bo’yicha oshib boradi. Chunki bu zonadagi o’yinchilar to’siqdan urilib qaytgandan keyin to’pni tushish vaqtigacha maydon bo’ylab almashish uchun ko’proq vaqtga ega bo’ladi.
Ikki kishilik to’siqni to’g’ri qo’yilganda to’rga yaqin uzatish (to’siq ustida yuqorida zaraba bergandan tashqari) bilan hujumkor zarba berishdan keyin to’r ustidan to’pni erkin o’tish imkoniyatidan tashqari shuning uchun o’yinchilarning asosiy himoya faoliyati to’siqdan qaytgan to’pni uzatishga olib keladi.
Ikkita eng ko’p tarqalgan ikki kishi bo’lib to’siq qo’yishda o’yinchilarning joylashishini to’siqni 2 va 3 zona yoki 3 va 4 zona o’yinchilari qo’yadi. 6 zona o’yinchisi 4,5 va 1 zona o’yinchilariga himoyada asosiy haraktni uzatib faqatgina muxofaza vazifasini bajaradi.
Bunday joylashtirish oldindagi burchak deb aytiladi. 6 zona o’yinchisi to’siqdan to’p qaytargandan keyin va to’siq qo’yuvchilarni qo’llarini orasidan, to’siq ustidan hujumkor zarba berishdan oldin to’pni uzatish uchun eng ko’proq qulay, joyni egallaydi. Ana maqsadda oldi chiziqqa qarab tortadi. O’yinchilarni bunda joylashtirish «burchak bilan orqaga» degan nomni oladi. O’yinchilarni bu joylashishini faqat jamoa larga tavsiya qilish mumkin, unda 4 va 1 zonadagi o’yinchilar yuqori haraktchanlikka ega bo’ladi va bir vaqtni o’zida himoya hamda muxofaza harakatini bajarish mumkin. Orqa chiziqdagi o’yinchi to’siq qo’yuvchilar tomonidan qo’yilgan xatoni bilib qolib (qo’llar orsidagi bo’shliq, to’siqni noto’g’ri qo’yilishi, ular o’rtasidan to’pni o’tishi etarliligi yoki maydonchaga to’pni uchish yo’nalishini bekitmasdan qoldirilishi) huddi shunday barcha boshqa holatlarday harakat qiladi, hujumkor zarba berishni o’tkazish vaqtida to’pn unga ko’rinadi ya’ni to’pga chiqadi. Orqa chiziqdagi holatda o’yinchining harakati qachonki hujumkor zarba berishni bajaruvchi uni o’yinchi oldindan yaxshi o’rgangan bo’lsa shuni bilib turib to’pga zarba bergandan keyin qanday holatdan qaysi yo’nalishda extimol jami uchishi uni uzatishi uchun joyni tanlashda himoyachilar ustunlikka erishadi.