O’zbekiston respublikasi oliy

Jarohat kanali sohalari:

• 
  Birlamchi jarohat kanali;
  
• 
  Kontuzoya sohasi;(birlamchi nekrozi)
  
• 
  Bosilish zonasi (molekulyar chayqalish)
  

Jarahot jarayoni zonasi:

• 
  Eksudatsiya fazasi(yallig’lanish davri fazasi) 2-4 sutkagacha
  
• 
  Tomir spazmi, gemostaz;
  
• 
  Fibrin plyonka;
  
• 
  Parchalangan to’qimalardan ajralgan mediatorlarning ajralishi(gistamin, serotonin,) tomirlar butunligining buzulishi, qon aylanishining sekinlashishi.
  
• 
  Leykotsitlar tomirni tark etadi, limfatik tugunga boradi
  
• 
  Bakteriya va katta oqsil parchalarining fagositozi;
  
• 
  O’lik xujayralarni fermantlar tasirida emirilishi;
  
• 
  Granulyatsion to’qima xosil bo’ladi;
  

2. Regeneratsiya fazasi:

• 
  granulyatsiyalanish;
  
• 
  fibroplaziya, kontraksiya;
  
• 
  epitilizatsiya;
  

3. Funksional adaptatsiya fazasi:

• 
  sarflangan organlar funksiyasining konpensatsiyasi .
  

Organizmni jarohatga reaksiyasi

• 
  og’riq
  
• 
  qon yo’qotish(qon oqishi)
  
• 
  shok
  
• 
  rezorbtiv isitma
  
• 
  jarohat infeksiyasi
  

jarohat va infisirlangan jarohatlarni mikrobli ifloslanishi

xar bir jarohatda mikrobli ifloslanish

• 
  birlamchi
  
• 
  ikkilamchi
  
• 
  gospital
  

jarohat infeksiyasi- patologik jarayon, mikroblar rivojlanishi bilan chaqiriladi, mikroblar rivojlanishiga olib keladi:

• 
  qon lahtasi
  
• 
  o’lik to’qima
  
• 
  bakteriya assotsatsiyasi
  
• 
  aeratsiyaning yomonlashuvi
  
• 
  oqimning yomonlashishi
  
• 
  to’qima gipoksiyasi
  
• 
  BOV shikasti
  
• 
  Nur kasalligi
  
• 
  Qon yo’qotish
  
• 
  Shok
  
• 
  Ozish
  
• 
  Gipovitaminoz
  

Jarohatni mikroblar bilan ifloslanishi ahamiyatga ega

• 
  Agar ular 1 gr to’qimaga 100000 bo’lsa, bunda mikroblar agressivligi organizm qarshi kuchlaridan ustun bo’ladi. Jarohatni davolash umumiy prinsiplari:
  
• 
  Qon oqishini to’xtatish:
  
• 
  Bog’lamni qo’yish:
  

• 
  Jarolhatlangan sohani immobilizatsiyasi;
  
• 
  Antibiotiklarni qo’llash;
  
• 
  Birinchi xirurgik yordam.
  
• 
  
  
• 
  YARAGA BIRINCHI XIRURGIK YORDAM
  

MAQSADI — asoratlarni oldini olish, tuzalishini tezlashtirish, davolashning samaradorligini oshirish.

KO’RINISHI: erta—umumiy va mahalliy belgilarni paydo bo’lishigach( 24 soatgacha);

kechikkan — 48 soatgacha,agar ibfeksiyaga qarshi chora tadbir o’tkazilgan bo’lsa

;

kechikkan — имеются общие и местные признаки воспаления (24 soatdan keyin,

agar antibiotiklar qilinmagan bo’lsa, 48 soatdan keyin ham qilinmagan bo’lsa).

Qarshi ko’rsatmalar: yiringlaganda; shok holatda (qon ketishi holatida).

Ko’rsatilmagan:

• 
  Ko’plab yuzaki yaralar;
  
• 
  Chuqur jarohatlar, agar «tomirda, asab tizimida, suyakda va ko’krak qafasida jarohatlar bo’lmasa, agar pnevmotoroksni ochiq va yopiq xolati bo’lmasa ichki qon ketish)
  

Majburiy BTYo:

— to’liq og’riqsizlantirish(narkoz, peridural va orqa miya anesteziyasi,,

anesteziya (ko’p bo’lmagan yuzaki jarohatlarda)).

• 
  BTYo dan oldin teri va yara sohasini yaxshilab yuvish
  

BTYo elementlari (usullari):

• 
  kesish (kiuvchi va chiquvchi yaralar, ayniqsa fassiya);
  
• 
  o’lgan to’qimalarni kesib tashlash(o’lgan muskullar, kulrang, qonamaydigan va kesganda qisqarmaydi);
  
• 
  gemostaz;
  
• 
  drenajlash (qo’shimcha kesmalar, kontraktura, drenajlar);
  
• 
  anatomik tiklanishlar aloqasi (ostiosintez, tomirlani tikish va plastikasi, nervlarni tikish, agarda qarshi ko’rsatma bo’lmasa jarohatni tikish).
  

Jarohatni BTYO ni har bir bosqichida perikis vodorod va antiseptiklar bilan yuvish.

Tikishlar ko’rinishi:

• 
  profuzor —birinchi yordam ko’rsatilganda qo’llaniladi, 2-4 da bitadiga yaralar uchun.
  
• 
  Boshlang’ich — umumiy va mahalliy yallig’lanishlar paydo bo’lguncha;
  
• 
  Kechiktirlgan boshlang’ich holat — graulyatsiya hosil bo’lguncha;
  
• 
  Ikkilamchi holat— granulyatsiya paydo bo’lgandan keyin;
  

а) erta ikkilamchi xolat (birinchi 15 kun);

б) kechki ikkilamchi holat
Birinchi tikishga ko’rsatma va qarshi ko’satmalar:
Yo’l qo’yib bo’lmaydigan holat:

• 
  Tovon yaralari, думба;
  
• 
  To’proqdan ifloslangan yaralar;
  
• 
  Terining kata kesilgan yarasi;
  
• 
  Tishlangan yaralar;
  
• 
  отравление БОВ. Majburiy:
  
• 
  Yuz, quloq, lunj,lablar, boshning tukli qismi;
  
• 
  Kalla suyaging sanchilgan yarasi;
  
• 
  Ochiq пневмоторакс;
  
• 
  Sustavlarning sanchilgan yarasi;
  
• 
  Ko’krak bezi;
  
• 
  Qovuq yaralari, jinsiy a’zo.
  

To’silmagan(bog’lanmagan) yara дренируется:

• 
  Trubalar bilan;
  
• 
  Doka bilan;
  
• 
  Vishnevskiy maz yoki gipertonik suyuqliklar bilan shimdirilgan dokalar bilan.
  

Jarohatni ikkilamchi hirurgik obrabotka qilish-keyingi ko’rsatmalar(ikkinchisi bilan almashtirmang)

Korsatmalar — infeksiyali asorat. Usullar:

• 
  Kesish;
  
• 
  Kesib olib tashlash;
  
• 
  drenajlash.