O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Parvarishlash. B aho rgi b u g 'd o y n i p a rv a rish qilish, b o ro n ala sh , 
oziqlantirish, begona o 'tla rg a qarshi kurash va sug'oriladigan yerlarda 
sug'orishdan iborat.
Bahorgi bug'doy m aysa hosil qilgandan so 'ng yoki o'sim liklam ing 
to'p lan ish id an oldin b o ron a qilinadi. B orona qilishdan oldin bahorgi 
bug'doy ekin oziqlantirilishi kerak. Boronalash yengil zig-zag boronalar 
yordam ida ekinlarni ko'ndalangiga qarab o'tkaziladi. Begona o 'tla r paydo 
bo'lishi bilan o 'to q qilish kerak. Begona o'tlarga qarshi kurash gerbitsidlar 
yordam ida olib boriladi.
Sug'oriladigan yerlarda asosiy tadbirlardan biri ekinlarni sug'orish 
h iso b la n a d i. B aho rgi b u g 'd o y tu p ro q sh a ro itig a q a ra b 2-3 m a rta
s u g 'o rila d i. B irin ch i s u g 'o ris h e k in la r b o ro n a q ilin g a n d a n s o 'n g
o'sim liklam ing tuplanish davrida o'tkaziladi, keyingi sug'orishlar o'simlik 
talabiga qarab boshoqlanish va donning sut pishish davrlarida o'tkazilishi 
kerak.
Hosilni yig'ish. Hosilni kechiktirmay qisqa m uddatlarda yig'ib olish 
kerak. Aks holda bug'do y urug'larini to 'k ilib ketishi m umkin. O 'rib - 
yig'ib olishda kuzgi bug'doyni o'rish da qo'llaniladigan m ashinalardan 
foydalaniladi.
N AZORAT SAVOLLARI
1. Kuzgi b ug'd oy navini bahorda ekish mumkinmi?
2. Ekish m e’yori urug' sifatiga ta’sir qiladimi?
3. O 'g'it m e’yori nim aga bog'liq?
84

---

А гр а
A h a m iy a ti. 
A r p a n i x a lq x o ‘j a l ig i d a g i a h a m iy a ti s h u n d a n
ib o ra tk i, u aso sa n ch orva m ollari uchun o zu q a va p iv o bo p n av lari 
d o n id an pivo ish la b c h iq arish d a h a m d a y irik d o n li n a v la rid a n oziq- 
o v q at s a n o a tid a yorm a tay y o rlan a d i. P ivo sa n o ati uchun a rp a n in g
d o n id a g i o q sil k am b o 'lis h i va e k s tra k tiv q u ru q m o d d a b o 'lis h i 
lo z im . A r p a a s o s iy y e m -x a s h a k e k in i h is o b la n a d i. D o n n in g
to 'y im lilig i y u q o rid ir, y a ’ni 1 kg d o n n in g to 'y im lilig i 1,23 ozu q a 
birligiga ten g d ir.
Som onning 1 kg to'yimliligi 0,49 ozuqa birligiga teng.
Tarixi. O 'r t a O siyo h u d u d id a q a d im z a m o n la rd a n beri ek ilib
kclinganligi m a ’lum. 1954-yilgi arxeologik tekshirish natijalariga k o 'ra, 
janubiy T urkm an iston ning Joytun vilo y atida topilgan arpa donining 
bizning cram izdan 5000 yil avval ekilganligi isbotlangan.
Hozirgi v aq td a arpa ekini dunyoning k o 'p la b davlatlari Y evropa, 
O siy o , S h im o liy A m c rik a , L o tin A m e rik a s i, A frik a , A v s tra liy a
hududlarida yctishtiriladi. Arpa ekini m aydoni jah o n bo'yicha 80 mln 
gcktar utrofidu bo'lib, bug'doy, sholi, m akkajo'xoridan so'ng to'rtinchi 
o 'rin n i cgallaydi. A rpa respublikam izning suvli va lalm ikor yerlarida 
yctishtiriladi.