O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’

Birinchi yordam. Bemorga osoyishta sharoit yaratish kerak. Pay cho’zilgan sohaga sovuq kompress qo'yish,qattiq qilib bog'lash kerak. O'sha soha qo'l ostida bo'ladigan shinabop narsalar bilan shinalanadi.Odat bo'lib qolishini oldini olish uchun tezda kasalxonaga yotqizish kerak.
Uzilishlar. Bir xil to'qimalarning zararlanishi ikki qarama-qarshi kuch tortilganda yoki qotirilganda tananing kuchli tortilishi natijasida yuzaga keladi. To’qimalarning tortilishi kuchidan ortiqroq kuch ishlatilsa. Unda uzilish paydo bo'ladi. Agar to'qima tashqi tomondan anatomik butunligini yiqotib, nofiziologik holatda bo’lsa uzilish deyiladi. Uzilishlar qisman va butunlay uzilishlarga bo'linadi. Bu holdagi shikasttlanishlar kutilmagan tasodiflarda, yugurishda. yiqilishda, yuk ko'larganda yuzaga kelishi mumkin. Odatda uzilish bo'g'im paylarida bo'lib, unda ko'pincha boldir panja bo`g'imi zararlanadi. Shuningdek paylar, mushaklar, fassiyalar, nerf tolalari va qon tomirlari uzilib ketishi mumkin .
Klinikasi: Uzilishda shikasttlangan sohada qattiq og’riq seziladi. Harakat buziladi. Yumshoq to'qimalarga va ba'zan bo'g'im bo'shlig’iga qon quyilishi (gemartoz), bo’g’im shishib ketishi bilan ifodalanadi.
Birinchi tibbiy yordam ko'rsatish. Paylar uzilishi ro'y berganda payni nerz tolasini,qon tomirlarini yoki aponev,rozni operatsiya yo'li bilan tikish kerak. Bungacha shikasttlangan yuzaga yoki sovuq kompress qo’yiladi. Oqriqni kamaytirish uchun baralgin yoki analgin tablekasi beriladi. Bemor tezda davolash muassasiga operasiya uchun yuboriladi.
Suaklar chiqishi. Bir yoki bir qancha suyaklarning bo'g`imlaridagi normal holatidan surilishi suyak chiqishi deb ataladi. Sbu bilan birga bir suyakning bo'gim sathi ikkinchi suyakning bo`g'im sathidan surilib ketishi va bo`g`im xallachasining chiqib ketishiga aytildi.
Suyaklar to`la va qisman chiqishi mumkin. Agar siljish natijasida bo`gim yuzalari bir-biriga tegmay qol'sa, to`la suyaklar chiqishi deyiladi.
Agar, siljish natijasida bo'g`im yuzalari bir-biriga qisman teg`ib tursa, to'la bo'lmagan qisman suyaklar chiqishi deyiladi.
Masalan, suyak yelka bo`g'imidan chiqsa, yelka suyagining chiqishi deyiladi, tos-son bo'g`imining chiqishi son suyagining chiqishi deyiladi. Ko'pincha 50% dan ortiqroq suyaklar chiqishi yelka bo`g'imida kuzatiladi, so`ngra tirsak, tos-son, tizza va boldir-panja bo`g`imlarida uchraydi.