O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’

Suv va tuzlar almashinuvi. Siv va mineral tuzlar organizmga energiya bermaydi, ammo organizmda sodir bo'ladigan barcha fiziologik jarayonlarda ishtirok etadi. Organizmga suv kirmasa u bir necha kunda nobud bo'ladi.Hujayra va to'qimalarning asosiy qismi-suv va mineral tuzlardan iborat bo'lib ular organizmning ichki muhitini tashkil qiladi. Katta yoshli odamlar gavdasi og'irligining 60%ini suv, tashkil etsa yosh organizmda bu miqdor 80% ga yetadi. Qon plazmasida 42%, suyaklarda 22%, muskullarda 76% biriktiruvchi to'qimada 80% va miyaning kul rang moddasida 86% suv bo'ladi. Suv va mineral tuzlar Hujayralarning normal faoliyati uchun zarur osmotik bosimni hosil qiladi.Organizmga 1 sutkada 2000-2500 ml siv kiradi. Organizmning normal f'aoliyati uchun organizmga kirgan suv miqdori chiqadigan suv miqdoriga teng bo'lishi kerak. Suv almashinuvi mineral tuzlar almashinuvi bilan chambarchas bog'liq.
Organizmga ovqat bilan kirgan mineral tuzlar qonga surilib hujayra va to'qima tarkibiga kiradi. Oqsiliar, fermentlar, gormonlar va skelet suyaklari tarkibida ham mineral tuzlar boladi.
Nerv tizimi asosan markaziy va periferik nerv tizimiga bo'linadi. Markaziy nerv nerv tizimi barcha organlar va organlar tizimi faoliyatini boshqaradi, organizmdagi barcha organlar va organlar tizimini bir butun qilib birlashtiradi. Ular faoliyatini bir-biriga moslaydi va butun organizmning funksional birligini ta'minlaydi.Nerv tizimiga bosh miya va orqa miya kiradi. Periferik nerv tizimi skelet muskullari va ichki organlarga boradigan nervlar hamda nerv chigallaridan iborat.
Periferik nerv tizimi somatik va vegetativ nerv tizimiga bo'linadi- Somatik nerv tizimi skelet muskullarida va ba'zan ichki organlarda (til, halqumda) tarmoqlanadi va ular faoliyatini boshqaradi. Vegetativ nerv tizimi esa ichki organlarga ichki sekresiya bezlariga, teri va qon tomirlarining silliq muskullariga boradi. Shu bilan bir qatorda vegetativ nerv tizimi ko'ndalang targ'il muskullarining oziqlanishi va tonusini boshqaradi. Markaziy nerv tizimi kulrang va oq moddadan iborat. Kulrang modda nerv Hujayralarining to'plamidan, oq modda esa shu hujayralar o'simtalaridan iborat. Bosh miyada kulrang modda miyaning tashqi tomonida, orqa miyaning ichki tomonida joylashadi. Bosh miya katta yarim sharlarining ustidan qoplab turgan, yaxshi rivojlangan kulrang modda bosh miya po'stlog’i deb alaladi.
Nerv tizimining faoliyati reflekslarga asoslangan. Tashqi va ichki taasurotlarga javoban organizmda sodir bo'ladigan funksiyalar refleks deb ataladi. Masalan: ovqat yeganda so'lak ajralishi, chiroq yoqilganda ko'z qorachig'ining torayishi, oyoq kaftini qitiqlaganda oyoq panjasi va barmoqlar bukilishi va boshqalar.