O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim

2.7. Tom yopmalari 
2.7.1. Tom yopmalari va ularga qo‘yiladigan asosiy talablar 
Binoning tepa qismini yopib turuvchi konstruktiv elementlar tom yopmasi
deb ataladi.
Tom yopmasi chordoqli, chordoqsiz, katta proletli tekis va fazoviy (katta
oraliqqa ega bo‘lgan) turlarga bo‘linadi.
Tomlar binolarni atmosfera yog‘ingarchiliklaridan saqlashdan tashqari
qishda xona ichida temperaturani bir me’yorda saqlab turish, yozda esa uni quyosh
ta’sirida qizib ketishdan saqlash vazifasini ham bajaradi. Tomlar yopib turuvchi
(o‘rovchi) qismdan va ulardan tushadigan yuklarni (doimiy va muvaqqat) ko‘tarib
turuvchi konstruksiyalardan iborat bo‘ladi.
Tomlar quyidagi asosiy talablarga javob berishi kerak. Ular o‘ziga
tushadigan doimiy (xususiy og‘irligi) va muvaqqat yuklarni (qor, shamol va
ishlatilish davrida tushadigan boshqa yuklar) ko‘tarib tura oladigan bo‘lishi lozim.
Tomni yopib turuvchi qismi o‘zidan suv o‘tkazmaydigan, namlik, havodagi
agressiv ximiyaviy moddalar ta’siriga, quyosh radiatsiyasi, sovuqqa, quyosh
qizdirishiga chidamli, qurib qolmaydigan va erib ketmaydigan bo‘lishi kerak.
Tomlarga qo‘yiladigan aossiy talablardan yana biri ularni o‘rnatishda va
ishlatish jarayonida kam mablag‘ sarflanadigan bo‘lishidir. Shu bilan birga
tomlarni qurishda mehnat sarfini kamaytirish, mehnat unumdorligini oshirish va
qurilish-montaj ishlari sifatini yaxshilashga olib keluvchi industrial usullarni
qo‘llashga imkon berishi kerak.
Qor va yomg‘ir suvlarining oqib ketishini ta’minlash uchun tomlar
nishobli qilib o‘rnatiladi. Tom nishobi, yopma materialiga hamda bino
qurilatyogan rayonning iqlim sharoitlariga bog‘liq bo‘ladi. Qor qalin yog‘adigan
rayonlarda nishob kattaligi, va tom yopma materiali qor qatlami qalinligi va uni
tushirib yuborish usuliga, yomg‘ir yog‘ishi kuchli bo‘lgan rayonlarda tomdan
suvning tez oqib ketishini ta’minlashga, janubiy rayonlarda esa tom yopma
materiali quyosh radiatsiyasi ta’siriga qarab tanalanadi.