O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tеrmiz dаvlаt univеrsitеti

Galogenlar
Galogenlar vodorod bilan HR kabi vodorodli birikmalarni hosil qiladi, bu birikmalarning suvdagi eritmalari kislotalar hisoblanadi. Masalan: HF–vodorod ftorid yoki ftorid kislota, HCl–vodorod xlorid yoki xlorid kislota.
Galogenlarning reaksiyaga kirishish xususiyati F–Cl–Br–J qatorda kamayib boradi. Shu sababli oldingi element o`zidan keyingisini HG tipidagi kislotalardan va ularning tuzlaridan siqib chiqaradi. F<sub>2</sub>›Cl<sub>2</sub>›Br<sub>2</sub>›J<sub>2</sub>. Ularning tartib raqamlari ortishi bilan fizikaviy xossalari ma`lum qonuniyat asosida o`zgarib boradi: F–qiyin suyuqlanadigan gaz, Cl–oson suyuqlanadigan gaz, Br–suyuqlik, J–qattiq modda.
Ftor F zaharli och yashil gaz. Ftor suyuqlantirilgan birikmalarini elektroliz qilib olinadi. U kuchli oksidlovchi, hatto ayrim nodir gazlarni ham oksidlaydi:
2F<sub>2</sub> + Xe = XeF<sub>4</sub>
Ftor polimer materiallar–ftoroplastlar sintez qilishda, raketa yoqilg`isi sifatida, uning ayrim birikmalaridan tibbiyotda ham foydalaniladi.
HF ning o`ziga xos muhim xususiyati–kremniy (IV) oksid bilan o`zaro ta`sirlasha olishidir: 4HF + SiO<sub>2</sub> = SiF<sub>4</sub> + 2H<sub>2</sub>O
HF shishani yemiradi, shu sababli parafin, kauchuk, polietilen yoki qo`rg`oshindan yasalgan idishlarda saqlanadi. HF metall quymalardan qumni yo`qotishda va shishaga ishlov berishda ishlatiladi.
Brom Br og`ir qizil–qo`ng`ir suyuqlik. Brom bug`lari zaharli bo`lib, teriga tushganida qattiq kuydiradi.
Yod J qora–gunafsha qattiq modda. Qizdirilganda gunafsha bug`lar hosil bo`ladi, ular sovitilganda yana kristallga aylanadi. Yodning sublimatlanishi amalga oshadi. Brom va yod suvda kam eriydi, bunda tegishlicha bromli yoki yodli suv hosil bo`ladi. Organik erituvchilarda–spirtda, benzolda, benzinda, xloroformda yaxshi eriydi. Brom va yod kuchli oksidlovchilar bo`lib, ularning bu xususiyatidan moddalarni turli xil analiz va sintez qilishda foydalaniladi.
Brom bilan yodning ko`p miqdorlari dori–darmon tayyorlashda ishlatiladi.