O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti «Lоgistikа» tа’lim yo’nаlishi tаlаbаlаri uchun

5 – rasm. Taqsimlash soxasidagi omborlar
Manba: Muallif ishlanmasi.
Yuqoridagi rasmda taqsimlash soxasidagi omborlarning turlari keltirilgan, jumladan yetkazib berish zanjiridagi taqsimlash omborlari, birinchidan yuk omborlari, ikkinchidan taqsimotchi omborlar, uchinchidan oralik ombolar va to‘rtinchisi magistral omborlarga bo‘linadi.
Yuk tashuvlarini turi va tashish texnologiyasi buyicha: transport tarasiga tuki shorkali, aloxida sanokli joylarda, transport paddonlari va paketlarida, konteynerlarda (urta xajmli, kata xajmli, maxsuslashtirilgan, izotermik, termik);
5.2. Yetkazib berish zanjirini rejalashtirish
Logistik zanjir faoliyati bozor talabini bashorat kilish bilan boshlanadi. Talabni rejalashtirishning past darajadagi aniqligi tufayli tashkilot keng ko'lamda xatolarga duch kelishi mumkin, mijozlarga yomon xizmat ko'rsatishni boshlashi va xarajatlarning ortishi ham mumkin¹⁶.
Yoki aksincha, yuqori sifatli talab rejalarini ishlab chiqadigan tashkilotlar asosan mijozlarni tez qoniqtirish va xarajatlar samaradorlikning yaxshi muvozanatidan foyda olishadi.
Bu, ayniqsa, iste'mol tovarlari sektoridagi korxonalar uchun juda muhimdir, chunki assortiment matritsasi mingdan ortiq narsalarni chetlab o'tadi.
Bashoratni noaniqligi kata yo‘qotishlarga olib keladi: xom-ashyo va materiallardan tuliq foydalanmaslikka, ishlab chiqarishdagi yo‘qotishlarga, savdodagi yo‘qotishlarga va boshqa ikkilamchi yo‘qotishlarga (tovar ishlab chiqarish jarayonlarini to‘xtashiga, tayyor maxsulotning ortiqcha zaxirasi yig‘ilib qolishiga).
Agarda bozor sigimini bashorati kamaytirilgan bo‘lsa, tovar narxini keskin oshib ketishi va bozorda ushbu tovar kamyob bulib kolishiga, agarda bozor sig‘imini bashorati ko‘patirilgan bo‘lsa unda bozorda tovarni narxi tushib ketishiga va bozorda tovarning ortiqcha xajmi paydo bo‘lishiga olib keladi.
Uzoq ishlab chiqarish aylanishi, talabning mavsumiy o'zgarishi, keng mahsulot qatori va mahsulotning hayot muddati qisqarishi prognozlardagi xato ehtimolligini oshiradi.
Talab rejasi
Iste'molchilar ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo'lgan jismoniy mahsulotlar yoki xizmatlarni yetkazib berish bilan shug'ullanadigan deyarli har qanday tashkilot tomonidan talab rejasi ishlab chiqiladi.
Quyida fikrimni davom etishdan oldin aytib utmoqchimanki, bashorat bustatistika asoslangan kelajakda talabning dastlabki baholanishi, talab rejasi esa - izchil tahlil va bashorat natijalarini tasdiqlash asosida kelajakdagi talabning baholashdir. Bashoratlash rejalashtirishni bosqichlaridan biri xisoblanadi.¹⁷
Talab rejasini aniqligi: belgilangan vaqtda ta’minotchiga yetkazib berishga; belgilangan joyda belgilangan xajimda ega bo‘lishi; asoslangan tezkor qarorlar qabul qilish; moliyaviy rejalashtirish talabga javob berishini ta’minlashga xizmat qiladi.