O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа qurilish instituti

2.35–rasm. Tomlarni temirbeton to‘sinlari: 
a–bir nishabli va tekis qo‘shtavr kesimlari; б–bu ham ko‘p nishabli tomlar uchun; 
в–panjarali ko‘p nishabli tomlar uchun; д–to‘sinlarni ustunlar bilan tutashgani; 
1 – anker boltli; 2 – shayba; 3 – tayanch plitasi. 

---

60 
2.36–rasm. Storopil konstruksiyalarning ustun kallagiga tayanib turishi. 
a–anker boltlari bor; б–fiksatorli qistirma 
1 – ustun; 2 – quyma detallar; 3 – storopil to‘sinlari yoki fermalarning tayanchlari;
4 – tayanch planka; 5 – anker bolt; 6 – fiksatorlar; 7 –tayanch plastinkasi. 
To‘sinlarning tepa qismida yopma panelli va xarilarni qotirish uchun uni ostki 
qismida hamda devorida osma transport vositalarini ishlatish uchun ma’lum bir 
masofalarda joylashgan metall quyma detallari, tayanch qismida esa to‘sinini ustiga 
qotirish uchun maxsus o‘yiqlari bo‘lgan po‘lat listlar ko‘zda tutiladi (2.37–rasm). 
2.37–rasm. Storopil konstruksiyalarida yopma panelini ishlatish uchun o‘rnatilgan quyma 
detallari: 
1–po‘lat taxta tayanch; 2–quyma detallar. 

---

61 
2.17 Temirbeton ferma va arkalar 
Fermalarni qo‘llanishi va tuzilishi yopma turiga, fonarlarni joylashishi va 
shakliga, hamda tomning umumiy komponovkasiga bog‘liq bo‘ladi.
Oraliqlari 18 m va undan katta bo‘lgan binolar uchun oldindan zo‘riqtirilgan, 
beton sinfi V30–V40 bo‘lgan temirbeton fermalar ishlatiladi. Fermalarni qo‘llash 
natijasida fermani tuzuvchilari bo‘lgan sterjenlar oralig‘idai bo‘shliqlarga santexnik 
va texnologik tarmoq uskunalarni joylashtirish imkonini beradi. 
Ferma yuqori qismi chizimiga ko‘ra ularni segmentsimon, arkasimon, parallel 
poyasli va uchburchak ko‘rinishidagi turlarga ajratish mumkin (7.38–rasm).