O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

Ye.B.Babskiyning fikricha, tetanik qisqarishda ATF kislotaning ajralib chiqishi asos 
bo’ladi. Qo’zg’alishning navbatdagi to’lqini boshlaguncha ATF to‘la parchalanib ulgurmaydi, 
shuning uchun ATF mushakning qo‘zg‘aluvchanligiga va qisqaruvchanligiga katta ta‘sir ko‘rsatadi. 
Natijada mushakka kelayotgan navbatdagi har bir impuls avvalgilarga nisbatan kattaroq samara 
beradi. 
Organizmning tabiiy faoliyat sharoitida tetanik qisqarishga asos bo‘ladigan hodisalarning 
umumiy tasviri bilan mukammalroq tanishmoq uchun skelet mustiaklarining harakat asabi bilan 
innervatsiyalanishidagi ba‘zi xususiyatlarga to‘xtab o‘taylik. 
Orqa miyaning oldingi shoxlaridagi harakatlantiruvchi hujayra o‘sig‘i bo‘lmish har bir 
motor asab tolasi mushakning bir tolasi cmas, balki mushak tolalarining bir guruhi innervatsiya 
qiladi. Bu guruh motor birlik deb ataladi. Odamning turli mushaklarida motor birlik tarkibiga 
kiruvchi mushak tolalarining soni 10 dan 3000 gacha boladi. Aniqroq harakatlarni bajaruvchi ildam 
mushaklaming motor birliklarida tolalar hammadan kam. Masalan, ko‘z mushaklarida va qo‘1 
barmoqlarining mushaklarida motor birliklar tarkibidagi mushak tolalari 10-25 ta, ulardan har biri 
bir necha asab tolasidan innervaisiya oladi. Bunga qarama-qarshi o‘laroq, gavda holatini 
to‘g‘rilashda qatnashadigan va aniq nazoratga ehtiyoj sezmaydigan sust mushaklarning motor 
birligida 2000 dan 3000 gacha tola bor. Boldir mushaklarining motor birliklarida 1500 ga yaqin tola 
boladi. 
 
Muhоkаmа uchun sаvоllаr: 
1. Yakka qisqarish nima va uning fazalarini belgilab bering. 
2. Tetanus nima? 
3. Tetanusning qaysi turlarini bilasiz? 
 
4-sаvоl bo’yichа dаrs mаqsаdi: talabalarga mushaklar qisqarishi mexanizmi hаqidа 
mа‘lumоt bеrish. 

---

30