O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

 
Muhоkаmа uchun sаvоllаr: 
1. Oraliq miyaning tuzilishi. 
2. Talamusning tuzilishi va f‘unksiyalari haqida xarakteristika bering.
3. Talamusning spetsifik va nospetsifik yadrolari haqida nimalarni bilasiz? 
4. Gipotalamusning tuzilishi va funksiyalari haqida nimalarni bilasiz.? 
5. Cipotalamus yadrolarining tasnifini bering. 
 
6-sаvоl bo’yichа dаrs mаqsаdi: talabalarga bosh miya po‘stlog‘ining tuzilishi va ahamiyati 
hаqidа mа‘lumоt bеrish. 
Idеntiv o’quv mаqsаdlаri.  
1.1. Bosh miya po‘stlog‘ining tuzilishini izohlab bera oladi.

---

64 
1.2. Katta yarim sharlar po‘stlog‘ining assosiativ mintaqalarini tushuntirib bera oladi.
Oltinchi sаvоl bаyоni. 
Bosh miya yarira sharlari po‘stlog‘i markaziy asab tizimining filogenetik eng yosh qismi 
hisoblanadi. Bosh miya katta yarim sharlarining kul rang moddasi bosh miyaning yuza qismida 
joylashgan bo‘lib, u miya po‘stlog‘i deb nomlanadi. Miya po‘stlog‘i asab hujayralari tanasining 
to‘plamidan tuzilgan. Miya po‗stlog‘ining yuzasi 2200 sm
2
, qalinligi 1,3-4,5 mm, umumiy hajmi 
600 sm
3
. Undagi neynronlar soni taxminan l0
9
-10
10
(Shade. Ford, 1989). Po‘stloqdagi glial 
hujayralar soni neyronlar sonidan 5-6 marla ko‘p. 
Po‘stloqda qadimiy (pateokorteks), eski (arxikorteks) va yangi (neokorteks) qismlar 
(po‘stloqlar) mavjud. Palenkorleksga hidlov miya, arxikorteksga gunbaz (limbik) li^imi va tining 
eng rivojtanayotgan :uzilmasi-gippoklashkil qiladi. 
Bosh miya kalta yarim sharlar po‘silog‘i bosh miyaning boshqa bo‘limlariga qaraganda 
evolutsion nuquyi nazardan kechroq rivojlangan bo‘lsa ham, tuzilishi va funksiyalari jihalidan juda 
murakkab bo‘limidir. 
Filogenezda bosh miya po‘stlog‘i ilk bor sudralib yuruvchi hayvonlar, reptiliylarda paydo 
bo‘lib, keyinchalik sut emizuvchilarda yaxshi rivojlangan. Bosh miya po‘silog‘i paydo bo‘lishi 
bilan funksiyalar kortikalizatsiyasi voqe bo‘ladi, ya‘ni orgamzm funksiyalarini boshqarish asab 
tizimining quyi bo‘limlaridan bosh miya po‘silog‘iga o‘tadi. Bosh miya po‘stlog‘i organizmdagi 
hamma jarayonlarni, shuningdek odamning butun faoliyatini nazorat qila boshlaydi. 
Buning sababi odamning katta yarim sharlar po‘stlog‘i shikastlanganda ayniqsa katta 
o‘zgarishlar ro‘y beradi. Odamning tanasini tikka tutishi va mehnat faoliyati bilan bog‘langan 
murakkab harakatlarni yuzaga chiqarishi uchun asab jarayonlarining neokorteksa bog‘liq bo‘lgan 
g‘oyat mukammal o‘ydinlanishi talah qilinadi. Taraqqiyot jarayonida neokorteks harakat apparatini-
ko‘ndalang targ‘il mushaklarni, shuningdck vegetativ jarayonlarni nazorat qiladigan bo‘lib qoladi.