О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim

---

1 
 
 
 
О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О‘RTA MAXSUS TA’LIM 
VAZIRLIGI 
 
QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI 
pedagogika fakulteti 
amaliy psixologiya yо‘nalishi 
019-114 guruh talabasi 
G`ULOMXASANOV ASLIDDINning 
Umumiy psixologiya fanidan 
KURS ISHI 
 
Mavzu: Xotirani ekspremental o`rganish
 
 
 
Bajardi: _________________ 
Qabul qildi: _________________ 
 
Qarshi – 2022 
 
 

---

2 
Mundarija: 
Kirish…………………………………………………………………………3 
I. Bob. Xotira haqida tushuncha……………………………………………4 
1.1. Genetik, hаyotiy, ixtiyorsiz, ixtiyoriy xоtirа…………………………..5 
1. 2. Lаhzаli, sensоr (ikоnik, exоik) qisqа muddаtli, uzоq muddаtili, 
оperаtiv vа оrаliq xоtirа…………...…………………………………………….10
II. Bob. Оbrаzli xоtirа. Eydetik xоtirа. Emоtsiоnаl xоtirа. So’z-mаntiq 
xоtirаsi. Kоgnitiv vа shаxslilik xоtirаsi……………………..………………….14
2.1. Xоtirаning individuаl psixоlоgik xususiyatlаri……………….……..15 
2.2. Xоtirа аssоtsiаtsiyalаri……………….………………………………..17
2.3 Xotira tadqiqot usullari..........................................................................24 
Xulosa……………………………………………………………………….26 
Foydanilgan adabiyotlar…………………………………………………...28 

---

3 
Kirish. 
Har biri xotira turi Uning o'ziga xos faoliyati bor, garchi ularning barchasi 
to'liq yodlash jarayonini amalga oshirish uchun hamkorlik qiladi. Bu murakkab va 
kodlash, konsolidatsiya, saqlash va qidirishga bo'linadi. Xotiraning maqsadi vaqt 
o'tishi bilan ma'lumotlarni saqlashdir.
Xotira turlarini o'rgangan mualliflar odatda ularni bir necha mezonlarga ko'ra 
ajratib turadilar. Masalan, ma'lumot bizning yodimizda qancha vaqt saqlanadi. U 
erdan eng yaxshi ma'lum bo'lgan ikkita katta xotira guruhlari paydo bo'ladi, ular 
qisqa muddatli va uzoq muddatli xotiralardir. 
Ular, odatda, ularni jarayonlari ongli yoki ongsiz ravishda yoki eslab qolingan 
ma'lumot turiga qarab tasniflashadi. Bundan tashqari, mualliflar ba'zan har bir xotira 
turining aniq ma'nosi bo'yicha turlicha fikr yuritadilar. Biroq, eng keng tarqalgan va 
qabul qilingan ta'riflarni kiritishga harakat qilinadi. 
Keyinchalik, qaysi jihatlarga ko'ra tasniflangan xotira turlarini aniqlay olasiz. 
Shuni yodda tutingki, bir nechta toifaga kirishi mumkin bo'lgan xotiralar mavjud. 
Masalan, o'tmishdagi voqealarni eslash, avvalgi tug'ilgan kuningiz singari, uzoq 
muddatli xotiraning bir turi, shu bilan birga aniq va avtobiografik. 
Biz 
sezgan, 
idrok 
qilgan 
narsalar 
iz 
qoldirmasdan
yo‘qolib 
ketmaydi, 
balki 
ma’lum 
darajada 
esda 
olib
qolinadi, ya’ni esimizda saqlanib qoladi va qulay fursat 
yoki 
kerak 
bo‘lganda 
esimizga 
tushadi. 
Shuningdek, kechirilgan tuyg‘u, fikr va qilingan ish-harakatlarimiz ham esimizda 
saqlanib 
qoladi 
va 
keyinchalik 
esimizga 
tushadi. 
Buni 
har 
kim
o‘z tajribasidan yaxshi biladi. Kundalik tajribamiz shuni ko‘rsatadiki, esda qolgan 
narsalar har doim ham esimizga tushavermaydi, ularning bir qismi unutiladi. 
Unutish 
ham 
xotiraga 
oid 
hodisadir. 

---

4 
Esda qoladigan narsa xotira materialini, esda saqlanib turadigan va esga 
tushiriladigan narsa esa xotiraning mazmunini tashkil qiladi.