O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

XX-XXI asr o‘zbek falsafasi. Akademik Ibrohim Mo‘minovning “Amir 
Temurning o‘rta Osiyoda tutgan o‘rni va roli” mavzuidagi ma’ruzasi va keyinchalik 
uning risola holidagi nashri mustaqillik yillarida o‘zbek xalqining davlatchilik 
tarixidagi muhim bosqichlarni anglash va belgilashda hamda Amir Temur siymosini 
qayta tiklashda asosiy g‘oyaviy manba bo‘ldi. O‘z tarixini davrma-davr olib 
borilgan qatag‘onlar orqali amalga oshirgan totalitar tuzum sharoitida halq 
qiyofasini tanitishga u haqdagi haqiqatni ilmiy asoslarda isbotlay olishga urunish 
haqiqiy jasorat edi. Akademik Ibrohim Mo‘minov ziyolilik e’tiqodi, mas’uliyati har 
qanday ta’qib va nazoratlarga to‘la vaziyatda ham o‘z missiyasini bajarishga 
qaratilganini ko‘rish mumkin. O‘z faoliyatini o‘n yetti yoshidanoq o‘qituvchilikdan 
boshlagan olim hayotining so‘nggi yillariga qadar o‘zbek ijtimoiy fanlarining tamal 
toshini yaratib ketdi. Sovet davrining buyurtma asosida yaratilgan tarixiy 
ta’limotlari maktabi - rus etnologiyasi maktabi ta’limotlariga g‘oyaviy qarshi 
ta’limot - o‘zbek xalqining milliy davlatchilik tarixi va uning nazariy asoslarini 
Ibrohim Mo‘minovning ko‘p tomligidagi o‘zbek xalqi tarixi va falsafiy merosiga 
oid asarlar va barhayot g‘oyalarida ko‘rish mumkin. 
Akademik Ibrohim Mo‘minov o‘zbek xalqiga Forobiy, Beruniy, Mirza Bedil 
kabi adiblarning ilmiy meroslarini ham etkazib berdi. Uning o‘zbek xalqi tarixi 
haqidagi to‘rt tomlik kitobi, “Samarqand tarixi”, “Buxoro tarixi”, “Xorazm tarixi” 
ilmiy nashrlaridagi boshchilik ishlari, Italiya, Vengriya, CHexoslovakiya, Gretsiya, 
Pokiston va Afg‘onistonda qilgan ilmiy ma’ruzalari O‘zbekiston tarixi, falsafasi 
to‘g‘risidagi munosib tasavvurlarni shakllantirishga xizmat qildi.
Ustoz olimning ilmiy faoliyati bilan bir qatordagi jamoatchilik sohasidagi 
ishlari ham davr ziyolisining eng yorqin qirralarini o‘zida aks ettirgan. Akademik 
Ibrohim Mo‘minov O‘zbekistonda sotsial institutlar tizimining shakllanishida ham 
1
Франк С.Л. Этика нигилизма // Вехи.Интеллигенция в России. Сборники статей 1909-1910. - М.: Молодая 
гвардия, 1991. 155-с. 

---

90 
o‘z an’analarini kashf etgan edi. Uning boshchiligida O‘zbekiston Respublikasi 
Fanlar Akademiyasining Tarix va arxeologiya institutlari shakllantirilgan bo‘lsa, 
1958- 1974 yillar davomida o‘z tashabbusi bilan Fanlar Akademiyasi qoshida 
Falsafa va huquq institutining tashkilotchisi bo‘ldi. Uning “O‘zbekistonda ijtimoiy 
fanlar” va “Fan va turmush” jurnallariga asoschi va bosh redaktor bo‘lgani, 
O‘zbekistondagi ilmiy-ma’rifiy hayotda ham o‘z milliatparvarlik va ilmparvarlik 
g‘oyalari bilan etakchi ideolog bo‘lganing dalilidir.