O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirli Buxoro davlat universiteti

5.4. Magniy va titan asosidagi qotishmalar 
Magniyning Al, Mn, Zn, Si va boshqa elementlar bilan hosil 
qilingan 
birikmalari 
magniy 
qotishmalari 
deyiladi. 
Bu 
qotishmalarning 
texnologik 
xossalarining 
yaxshiligi, 
korroziyabardoshhligi, yaxshi kesib ishlanishi, solishtirma puxtaligi 
yuqoriligi 
sababli 
ulardan 
samolyotsozlik 
va 
asbobsozlikda 
foydalaniladi. 

---

48 
Magniy qotishmalar 2 gruppaga ajratiladi: 
1.Deformatsiyalanuvchi qotishmalar. 
Bu qotishmalarning GOST14957-76 ko’ra, MA-1, MA2, MA2-
1, MA8 va boshqa markalari bo’lib, ulardan armutaralar, murakkab 
shaklli turli mahsulotlar tayyorlanadi. 
2.Quyma qotishmalar: bu qotishmalarning ML1, ML3, ML5 va 
boshqa markalar bo’lib, murakkab shaklli quymalar olishda 
foydalaniladi. 
Titan qotishmalari: Ti qotishmalari tarkibida Al, W, V, Mn, Mo, 
Cr va ma’lum miqdorda boshqa elementlar ham bo’ladi. Bu 
qotishmalarning 
korroziyabardoshhligi, 
yuqori 
va 
quyi 
temperaturalarda xossalarini saqlay olishi, plastikligini va boshqa 
xususiyatlari tufayli ular turli sohalarda keng qo’llaniladi. Ti 
qotishmalarining bosim bilan ishlanadigan VT4, VT6, VT14 
markalaridan hamda VT5L, VT14L, VT21L quyma markalaridan turli 
xil detallar tayyorlanadi. 
5.5. Podshipnikbop (antifriktsion) va bosmaxona qotishmalari 
Bu qotishmalar Sn, Pb, Cu, Al elementlari asosida olinib 
sirpanish podshipniklarining val bilan ishqalanish yuzalarini 
tayyorlashda (vkladishlarga quyish uchun) ishlatiladi. Shu sababli bu 
materiallar yetarlii darajada yuqori mexanik xossalariga ega bo’lishhi 
bilan birga val sirtiga moslashunivchan, ishqalanish koeffitsenti
kichik, issiqlikni yaxshi o’tkazadigan, korroziyabardoshh hamda, 
o’zida moyni saqlay olish xususiyatiga ega bo’lmog’i lozim. Bunday
qotishmalarga babbitlar, bronzalar, antifriktsion cho’yanlar va boshqa 
materiallar kiradi. Lekin bularning J ko’proq tarqalgani babbitlanadi. 
Shuni kayd etish lozimki , bunday qotishmalarning puxta, 
nisbatan plastik va qovushhqoq asosida tayanch vazifasini o’taydigan 
qattiq qo’shimchalar bo’ladi. 20-jadvalda amalda ko’proq ishlaydigan 
antifriktsion qotishmalarning xili, kimyoviy tarkibi, qo’llanish 
sharoiti va ishlatilish sohasi keltirilgan. 
Babbit - qalayga (Sn) - Pb, Zn yoki alyuminiyga Alga, silyon 
Se, mis Su, kadmiy Cg, miSyak As va boshqa metallar qo’shib 
tayyorlangan qotishmalar. 
Antifriktsion - sirpanib ishqalanish sharoitida ishlovchi detallar 
tayyorlanadigan material.