O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirlig

3-mavzu: Moliyaviy investitsiya va investitsiya siyosat. Iqtisodiy o‘sish Iqtisodiy muvozanatlik va nisbatlar.
Jamiyat a’zolarining kun sayin usib borayotgan xayotiy extiyojlari (moddiy va ma’naviyijtimoiy)ni uzluksiz ta’minlab borishning birdan-bir manbai ishlab chiqarish va iqtisodiy usish xisoblanadi. Iqtisodiy o’sish jamiyat tarakkiyotining asosidir. Iqtisodiy usish nima? Xalk ommasining talabextiyojlarini kondirish uchun zarur bulgan moddiy maxsulot va xizmatlarni, noz-ne’matlarni ishlab chiqarishni kupayib borish tushuniladi. Iqtisodiy usish ishlab chiqarish vositalari, iste’mol buyularni, resurslarni kuplab chiqarishni bildiradi. Iqtisodiy usish bugun, erta va istikbol uchun moddiy zamin yaratib beradi. Iqtisodiy usish ishlab chiqarish xajmini yoki axoli jon boshiga yaratilgan maxsulotlar va xizmatlar xajmini ortib borishi bilan ulchanadi. Ma’lumki, iqtisodiyot fanlaridagi iqtisodiy, ijtimoiy muammolarni ilmiy asosda urganish va uni amaliyotga tadbik etish mamlakatda yaratilayotgan milliy iqtisodiyotni shakllanishida, uni barkarorligini ta’minlashda asosiy vazifalar bulib, uning pirovard natijasi iqtisodiy usishni ta’minlab, xalkning turmush-darajasini yaxshilashga imkoniyatlar yaratilishini ta’minlaydi. Iqtisodiy siyosat va kuriladigan chora-tadbirlar iqtisodiy usishni ta’minlashga karatilgan buladi, lyokin iqtisodiy usish doimo tyokis bulmaydi. Iqtisodiy rivojlanish uz ichiga yuksalish va inkiroz davrlarini, mikdor va sifat uzgarishlarida ijobiy va salbiy tomonlari bilan birgalikda notyokis boradi. Iqtisodiyotdagi uzgarishlar doimo taxlil kilinadi, iqtisodiy usish, iqtisodiy rivojlanishning tarkibiy kismi bulib, uning ifodasi bulmish YaMM (YaIM)ni xajmining va axoli jon boshiga kupayishiga aniklanadi. Iqtisodiy usish bu iqtisodiy kategoriya bulib, u YaMM mikdorini kupayishida, sifat kursatkichlariga erishishida, axoli jon boshiga taksimlanishida, iqtisodiy resurslar birligi xisobiga kupayishida va tarkibini takomillashuvida uz ifodasini topadi. Iqtisodiy usishning ta’minlanish ikki yulidan boradi. Birinchisi-ekstensiv usish, ikkinchisi-intensiv usish; Ekstensiv usishni ta’minlash- ishlab chiqarish omillarini mikdorini kupaytirish xisobidan amalga oshiriladi. Intensiv usishga erishishda-ishlab chiqarish omillari sifat jixatidan takomillashtirish; progressivrok ishlab chiqarish vositalari va yangi texnikani kullash, ishchi kuchi malakasini oshirish yuli bilan erishiladi. Iqtisodiy usishni birgina kursatkich bilan baxolab bulmaydi, uni buyumlashgan va kiymat shaklidagi kursatkichlarini farklash kerak.