O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov
Download 2.8 Kb. Pdf ko'rish
|
TEXNIK TIZIMLARNI BOSHQARISH
|
Zamonaviy datchiklar O„lchamlarni o„ta kichiklashtirish (miniatyurizatsiya) intellektual, simsiz hamda aralashtirish datchiklarining rivojlanishiga imkon berdi. Intellektual datchik mikroprotsessorni yanada foydali signalni olish uchun datchigi bilan integratsiyalash orqali olingan. Masalan, teshikdagi bosimning o„zgarishini o„lchash uchun bosim o„zgarishlari datchigidan foydalanilganda, signal bosim o„zgarishi bilan chiziqli ravishda o„zgarib boradi, biroq teshikdan o„tadigan oqim 7 Srivastava A. K., Goering C. E., Rohrbach R.P., Buckmaster D. R. Engineering principles of agricultural machines. ASABE, 2006 - р.124-125 130 tezligining kvadrat ildizidan kelib chiqib. Datchikga integrallashgan mikroprotsessor oqimning tezligiga ko„ra chiziqli ravishda o„zgaruvchi signalni berishi mumkin. Qo„shilgan datchiklar bittaga birlashtrilgan datchik va mikroprotsessordan tashqari o„zida yanada ko„pini olishi mumkin. Masalan, urug„ namligi datchigini sarf qilish datchigi bilan qo„shishni quruq urug„ning og„irligini va sarf qilinishini hisob qiluvchi datchik asosida amalga oshirish mumkin. Simsiz datchik radiouzatuvchi qurilmani o„z ichiga olib, simsiz uzatilishi lozim bo„lgan datchiklarni ma'lumotlarini uzatish uchun qo„llaniladi. Ushbu datchik aylanuvchi tirsakli valda yoki simli ulanishlardan foydalanish noqulay bo„lgan boshqa birikmalarda o„rnatilganda juda ham foydali hisoblanadi. Ko„pincha datchiklar milli tester yoki raqamli multimetr yordamida tekshirilishi mumkin. Mazkur priborlar datchiklarning elektr zanjirlari rezestivligi, kontaktli ulanmaning mavjudligi yoki yo„qligi, passiv datchigiga uzatiladigan elektr kuchlanish kabi parametrlarini aniqlab olishga imkon beradi. Ushbu parametrlarning barchasi datchik boshqaruv tizimidan uchirilganda, ya'ni statik holatida bo„lganida aniqlanishi mumkin. Bu kabi tekshiruvlar datchiklarning barcha nosozliklari haqida haqiqiy ma'lumotlarni olish imkonini bermaydi, chunki ushbu holatda u real zarar keltiruvchi omillarning ta'sirisiz tekshiriladi. Otsillograf va boshqa tashqi nazorat-o„lchov priborlari (multimetr, statsionarli motor-testerlar va h.k.) yordamida diagnostik tekshiruvlarni o„tkazish uchun diagnostik postlar o„tuvchi kabellar va razyomlar (uzgichlar) to„plami bilan jamlanilishi lozim. 2.11.1 - rasmda MSUD datchiklarning ayrim turlari uchun chiqish signallari shablonlari - ossillogrammalari (namunaviy shakllari) tasvirlari keltirilgan. Tester yordamida tekshirishdan farqli o„laroq ossillograf ishlovchi dvigatelda datchiklarning parametrlarini nazorat qilishni ta'minlaydi. Bu esa nafaqat barqaror nosozliklarni, balkim datchiklarning yuzaga keladigan nomuntazam bo„ladigan xatoliklarni aniqlash imkonini beradi. 131 2.11.1-rasm. Datchiklarning ayrim turlari chiqish signallari tipik na'munaviy shakllari (ossillogrammalari): a – meandr shakldagi signalning ossillogrammasi; b – dvigatel harorati datchigi signalining ossillogrammasi; v – drosselli zaslonka holati datchigi elektr signalining ossillogrammasi; g – kislorod konsentratsiyasi datchigi elektr signalining ossillogrammasi; d – detonatsiyalar datchigi signallarining ossillogrammasi; ye – ichki yonish dvigateli aylanishlari chastotasi induktivli datchiklari signallarining ossillogrammasi; j – dvigatel tirsakli val holatini qayd etuvchi induktivli datchik signallarining ossillogrammasi; z – Xoll effektidan foydalanilgan holda bajarilgan ichki yonish dvigateli tirsakli valining burchakli holati va aylanishlari chastotasi datchigi signallarining ossillogrammasi; i – absolyut bosim datchigining signallari ossillogrammasi |
