O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti qo`lyozma huquqida udk 811. 512. 133 Bekqulova shohista rustamovna sarlavha stilistikasi


Download 0.98 Mb.
bet9/11
Sana21.11.2020
Hajmi0.98 Mb.
#149019
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti


A.QAHHOR. Tanlangan asarlar. Hikoyalar, xotiralar, adabiy tanqidiy maqolalar. Toshkent, 2007.



Sarlavha

Matndagi sarlavha qatnashgan jumla

Matnda ishlatilgan sarlavha-til birligi soni

So`z – sarlavhalar

1.

Dahshat

Go`riston to`g`risida dodxo nimalar eshitgan bo`lsa, Unsin ham shuni eshitgan, shamol kechasi dodxo xayolida go`riston qandaq daxshatli bo`lsa, uning xayolida ham shunday dahshatli.

4

2.

Anor

U tugunni uyning o`rtasiga tashladi. Biz choyshab anor har tomonga yumalab ketdi, bir nechasi obrezga tushdi.

1

3.

Bemor

Bemor kundan kun battar, oxiri o`sal bo`ldi.

5

4.

O`g`ri

Ellikboshi o`g`ri teshgan yerni yana bir ko`rdi.

2

5.

Bashorat

MMS



6.

San’atkor

San’atkor, izvoshchini hayron qoldirib, o`zidan o`zi g`o`ldirab borardi.

1

7.

Jonfig`on

Jonfig`onni tanisangiz kerak.

1

8.

O`jar

Qutbiddinov “bu o`jar bola hamon o`zinikini ma’qul qilmoqchi” deb juda g`azablandi, ammo mehmonning oldida o`zini tiydi.

1

9.

Yillar

Yillar, yillar o`tdi. O`tgan bu yillar dunyoni ostin-ustin qiladi…

3

10.

Xotinlar

MMS



11.

Karavot

Mana shu G`anijon o`g`ilchasiga karavot olgani rayon markaziga bordi.

2

12.

Kartina

Kartinaning biror joyiga shuni ham qistirib o`tinglar.

1

13.

Mahalla

Gazeta ertagi sonida “Yangi mahalla” haqidagi noto`g`ri ma’lumot bergan muxbirga jazo berganini aytdi va muxbirni aldagan mahalla aktivlarining kotibiga dash-nom berdi.

2

So`z birikmasi – sarlavhalar

1.

Adabiyot muallimi

MMS

-

2.

Ming bir jon

- Bu xotinning joni bitta emas, ming bitta! – dedi, - hozir tugab qolgan shamolday lipillab yonayotgan joni basharti so`nggan taqdirda ham, qolgan mingtasini yoqib keyin so`nadi.

1

3.

Dumli odamlar

- Dumli odamlarni ko`rgan-misiz? – dedi.

1

4.

Nurli cho`qqilar

- Ta’na qilma! – dedi labi pirpir. – Men nurli cho`qqiga yetolmagan bo`lsam… sigir minib sen yetib borasan…

1

5

Mayiz yemagan xotin

Ha, bu kishining xotini mayiz yemagan!

1













Gap – sarlavhalar

1.

Ayb kimda?

MMS



2.

To`yda aza

Ergasiga domlani ko`mish marosimi bo`ldi. Marosimga mahalladan odam ko`p kelgani yo`q, aftidan, domla ko`p odamning qalbiga bundan bir

oy burun o`lgan, ko`plar o`sha to`yni domlaning janazasi hisoblashgan edi.



1

G`AFUR G`ULOM. Mukammal asarlar to`plami. 12 tomlik,

2-tom. - Toshkent: Fan, 1986. - 520 b.



Sarlavha

Matndagi sarlavha qatnashgan jumla

Matnda ishlatilgan sarlavha-til birligi soni

So`z – sarlavhalar

1.

Qizaloq

- Aylanay Zulayho, nabira qutlug` bo`lsin. O`g`ilmi, holva?

- deganiga, Zulayho xolaning parti-piyoda:



- Qoqindiq, qizaloq, - deganini eshitdim.

1

2.

Yigit

Men juda sho`x yigit emishman. Menday zukko yigitni umrida birinchi marta ko`rayotgan emish

1

3.

Hadim

Holvoyitar yegan chollarning ba’zilari un sotgan xudojo`y musulmonni, ba’zilari hadim qilgan Shoyusufni duoyi bad qilib qaytdilar. Shunday qilib Shoyusufning hadimi duoyi badga aylandi

5

4.

“Eshonobod”

Suv paxtazorlarga bormay, “Eshonobod” ning ko`liga quyila boshladi

3

5.

Inoqlik

MMS




6.

Soat

Nishonboy aka nomozdan qaytganda, soatni kechasi o`rnatilgan joyida, yurib turgan holda ko`rindi

29

7.

Chorbozorchi

Birdan qay ko`zim bilan ko`ray. Chorbozorchi Ahmad Sedobi yelkasidagi xurjuni yerga tushib, ichidagi narsalar sochilgan, ayniqsa, ikki-uchta taroq egasi chorbozorchining holiga tishlarini irjaytirib kular edi.

3

8.

Jo`rabo`za

Jo`rabo`za ulfatchilik qoida-sida ulfatlar o`rtasidan uch kishi ulug` sanaladi. Bular-ning eng martabalisi jo`ra-boshi biy bo`ladi. Qolgan ikkisi biyning vazirlari o`ng otaliq bo`ladi. Butun ulfatchi-likda hamma shularga itoat etadilar.

1

9.

Sabab

Sarlavha takrorlanmagan



10.

Soyalar

- Qurib ketsin, o`tgan ishdan tush yaxshi, u gaplar soyalarday o`tib ketdi, - deb qo`yarmish Enabuvi

1

11.

Luqmon

Bu dori Hindistondan kelti-rilguncha kasalning yigirmasi o`tib, qirqi yaqinlashmog`i aniq edi. Luqmon qamoqqa olindi.

1

12.

Safar

Safardan qaytgan kishi, shu yerda kelganda, oldiga do`ppimni qo`yib, tirikligimga jo`nab qoldim.

8

13.

Bo`ydoq

MMS



14.

G`azna

Aylanay bolam, sir shuki, shu hovlida g`azna ko`milgan! Bilmadim bu g`aznadan Toshkentga necha pul ziyon bo`ldi ekan?

2

15.

Obro`

Yettita harbiyga G`anijon oldin salom berdi. Tuzuk, obro`yi yaxshi.

2

So`z birikmasi – sarlavhalar

1.

Ko`ngilsizning qilig`i

- Sarvar, baribir qochib qutila olmaysan. O`zing yaxshi bilasan-ku, men xotinimga ko`ngil-sizman.



2.

Puch umidlar

Sarlavha matnda takrorlan-magan



3.

Hulkar toki

MMS



4.

Yelatiyada bir ov

MMS



5.

Aniq daromad

MMS



6.

Farzandi solih

Er-xotin har kech xudo bir farzandi solih ato qilishini so`rar edilar

1

7.

Hiylai shar’iy

- Bo`tam bu mushkulingizning iloji hiylai shar’iydir, garchand to`rtgacha xotin olishga ijozat bor, lekin uzringiz bor uchun, eng muvofig`i hiylai shar’iydir, - dedi.

2

8.

Shoshilinch telegramma

MMS



9.

Jahongirlik urushining so`nggi qurbon-laridan biri

Jahongir ota urushning so`nggi qurbonlaridan biri bo`lib qolgan edi.

1

10.

Cho`tir xotinning tolei

Uning kolxozi har qachon oldinda… cho`tir xotin – Sharifa opa rayonda nom chiqargan udarnik xotin!

1

11.

To`rt hangoma

MMS



12.

Hojiboboyi gulfurush

- Nima kasbdasiz?

- Shoirman.

- Balli… Men ham Hojiboboyi Gulfurush emasman.


1

13.

Mening o`g`rigina bolam

- O`g`rigina bolam, hoy o`g`rigina bolam, hoynahoy biror tiriklikning kuyida tomga chiqqan ko`rinasan, axir, kasbing nozik, tumov-pumovingni yozib chiqsang bo`lmaydimi, debdilar.

2

14.

Mulla Nasrid-din Afandi va Shayton alayh ul – la’na

MMS

-

15.

Eng rasvo nomozi asr

Hali ham yigit–yalang o`rtasida birortasi so`kinib so`zlansa, og`zi shaloqlik qilsa:

- Nima balo, bu ham rasvo nomozni asrda tug`ilgan-lardanmi, - deb qo`yadilar.



1

16.

Hasan Kayfiy

Mana endi Hasan Kayfiy ham umrining oxirigacha o`z aqli, o`z mehnati soyasida farog`otda hayot kechirmoqda.

1

17.

Aliqulning qarzi

MMS



18.

Pirmuhammad va uning nevara-chevaralari

MMS



Gap – sarlavhalar

1.

Men o`zimni otaman, vafosizlar yashasin dunyoda!

- Ber deyman to`pponchani menga Men o`zimni otaman. Dunyoda vafosizlar yashasa bas, bezdim…

1

2.

Eng so`nggi tajriba bilan boy bo`lish

MMS



3.

Chorasi ko`rildi

Shundayki, rayon sho`rosidan tartib, qishloq sho`rosigacha, rayon soliq idorasidan tortib ayri soliq ro`yxatchilarigacha choralari ko`rildi.

1

4.

O`z kishilarini tanimagani qiziq

Bu xabarni eshitgan mudir mo`ylov ostidan kulib qo`ydi va dilidan “Shu choqqacha o`z kishilarimni tanimaganim qiziq” degan fikrni o`tkazdi.

1

5.

Haji qabul bo`ldi

To`g`ridan ham, Badalmat so`fining “haji” oxiri umrida, Makkada emas, Odessa portida “qabul bo`lgan” edi.

1

6.

Mamag`voy tushundi

MMS

-

7.

Eri bilan bas boylashgan xotin

Shu qilganiga u bilan bas boylashaman, mayli men, mening zvenom hammamiz uning ham normasini o`z ustimizga olamiz.

1

8.

Afandi o`lmaydigan bo`ldi

Ana shu bo`ldiyu, Afandi o`lmaydigan bo`ldi

1

9.

Kim aybdor

Mening Moskvada kulgu bo`lib qoluvimga texnikani bilmas-ligim aybdor

1

Download 0.98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling