Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

λ f = c (1)
Chastota f sekundda toʻlqin tebranishining toʻla takrorlanishi soni boʻlib, gerts (Gts) larda oʻlchanadi: 1 kilogerts (KGts)=1000 Gts, 1 Megagerts (MGts)=1000000 Gts, 1 Gigagerts (GGts)=1 000 000 000 Gts.
Chastotalar farqi koʻlami qanchalik keng boʻlsa, maʻlumot uzatish shunchalik tez boʻladi. Masalan, uyali telefon 800-900 MGts oraliqdagi chastotali (masalan, tarmoqdagi elektr), yuqori qismiga qisqa, ammo yuqori chastotali (masalan, kosmik nurlar) toʻlqinlar mos keladi. Quyidagi jadvalga eʻtibor bering. (1.2.1-jadval)

1.2.1-jadval

Toʻlqin turi	Chastota
Doimiy elektr toki	0 Gts
Oʻzgaruvchan elektr toki	50-75 Gts
Telefon	10 Gts – 5 KGts
AM - radio	300-3000 KGts
Suvosti va aeronavtika qurilmalari	30-300 KGts
Buralgan juft	10 Gts – 5 MGts
Koaksial kabel	1 MGts – 0,5 GGts
Radar	5 KGts – 500 GGts
UHF televizion kanal	300 MGts – 3 GGts
Mikrotoʻlqin isitgichlar	> 20 Gts
Mikrotoʻlqin yuldoshlar	7,50 Gts – 750 GGts
Uyali telefon	824-834 MGts
Optik tolali kabel	10^6 GGts – 10^8 GGts
Infraqizil toʻlqinlar	10^4 GGts – 10^5 GGts
Koʻrinadigan yorugʻlik	500000 GGts – 5000000 GGts
Ultrabinafsha toʻlqin	5 10^6 GGts – 5 10^8 GGts
Rentgen nurlari	10^9 GGts – 10^10 GGts
Gaina-nurlar	10^11 GGts – 10^13 GGts
Kosmik nurlar	>10^14 GGts

Maʻlum chastota koʻlami FCC (Federal Communication Comission

• 
  Federal Kommunikatsiya Komissiyasi) orqali maxsus maqsadlar uchun ajratilgan. Bu turli qurilma standartlarini boshqarish uchun fizik muhit turlariga quyidagilar kiradi:
  

Simli aloqa muhiti kabellari:

• 
  Buralma juft kabel;
  
• 
  Koaksial kabel;
  
• 
  Optik tolali kabel;
  

Simsiz aloqa: Mikrotoʻlqin va yoʻldosh tizimlari.

1. 
   Koaksial kabellar (coaxial cable) - markazida izolyatsiya qilingan qalin mis sim va bu sim atrofidagi koʻp tolali simdan iborat kabel. Televizor va antennani ulashda ishlatiladigan kabel koaksial kabelga misol boʻla oladi. Asosan bino ichidagi tarmoqni hosil qilishda foydalaniladi. (1.2.1-rasm.)
   

1.2.1-rasm. Koaksial kabel

Koaksial kabellaming asosan ikki turi mavjud:

• 
  ingichka (thin) kabel. diametri 0,5 sm atrofida, ancha egiluvchan;
  
• 
  yoʻgʻon (thick) kabel, diametri 1 sm atrofida, ancha qattiq, bu turdagi kabelni zamonaviy ingichka kabellar bozordan siqib chiqarmoqda. Ingichka kabellar kam masofalarga axborot uzatishda yolgʻon kabellarga nisbatan koʻp ishlatiladi, chunki ularda signal soʻnishi koʻproq. Lekin ingichka kabel bilan ishlash ancha qulay, tez har bir kompyuterga oʻtkazish mumkin. Yoʻgʻon kabelni xona devorlariga bir vaziyatda aniq mahkamlab qoʻyishni taqozo qiladi. Yaqin vaqtgacha koaksial kabellar eng koʻp tarqalgan kabellar edi, buning sababi yuqori darajada himoyalanganligi (sim tolqimasi— ekran mavjudligi), toʻqilgan
  

juftlikka qaraganda, axborotni uzatish tezligi (500 Mbit/s.gacha) yuqoriligi va katta masofalarga uzatish imkoniyati mavjudligi (bir va undan koʻproq kilometrga). Tarmoqdan ruhsat etilmagan axborotni mexanik ulanish orqali olish qiyinligi, shuningdek, u tashqariga sezilarli darajada kam elektromagnit nurlanish tarqatishi. Biroq oʻralgan juftli kabelga nisbatan koaksial kabelni taʻmirlash va yigish ishlarini olib borish ancha murakkabdir, narxi ham qimmat (uning bahosi oʻralgan juftli kabellarga nisbatan 1,5—3 barobar yuqoridir). Kabel uchlariga razyomlar oʻrnatish ham murakkab ishdir. Shuning uchun bu turdagi kabellarni oʻralgan juftli kabellarga qaraganda kam ishlatiladi. Koaksial kabellar asosan «Shina» topologiyali tarmoqlarda ishlatiladi. Bu holda kabel uchlariga signalni ichki aksiga qaytishni oldini olish uchun, albatta, terminatorlar oʻrnatilishi va bu terminatorlardan faqatgina bittasi yerga ulanishi kerak.
1.2.2- jadvalda oddiy va keng toʻlqinli koaksial kabelga asoslangan aloqa kanalining koʻrsatkichlari keltirilgan.
1.2.2-jadval