O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro Davlat Universiteti

4– ish. α – Sellyuloza miqdorini aniqlash
Reaktiv va asboblar: sellyuloza (3 g), 17,5 % li natriy gidroksi, (45 ml), 200 ml sig’imli stakan (1 dona).

Ishning borishi: 200 ml sig’imli stakanga 3 g chamsi sellyloza solinib, unga 20ºC da NaOH ning 17 % li eritmasidan 45 ml quyiladi. Sellyulozaga ishqor bilan bunday ishlov berish merserizatsiya deyiladi. Stakandagi sellyuloza shisha tayoqcha yordamida 3-4 minut aralashtiri­ladida, 20 ºC termostatda 45 minut saqlanadi. So’ngra sta­kanga 20 ºC li distillangan suvdan 45 ml quyiladi va ta tayoqcha bilan 1-2 minut aralashtirilib, birinchi raqaml shisha filtrdan o’tkaziladi. Shisha filtrni ish­latishdan oldin tortib quritish lozim. Bunday ishqoriy sellyuloza (25 ml) NaOH ning 9,5 % li 25 ml eritmasi bilan 3 marta yuviladi va oxirida dis­tillangan suv bilan neytrallanguncha (bu fenolftalein bilan aniqlanadi) yu­viladi. Chayilgan α – sellyuloza 100-105ºC da massasi o’zgarmay qolgun­cha quritiladi va uning miqdori quyidagicha hisoblab topiladi:

bu formulada:

a – shisha filtr bilan α – sellyulozaning og’irligi, g;

b – shisha filtrning og’irligi, g;

c – sellyulozaning mutlaqo suvsiz holdagi og’irligi, g.

Savollar:

1. 
   α – sellyuloza, β – va γ – sellyulozalarning bir-biridan farqini tu­shuntirib izohlab bering.
   
2. 
   Sellyulozaning dastlabki 17% li va keyingi bosqichlarda esa 9,5% li ishqorning ta’sirlashuv jarayonlari orasida qanday farq bor?