O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti fizika texnika fakulteti

2.3. Bir yo‘nalishdagi tebranishlarni vektor diagrammasi usulida qo‘shish

Jism chastotalari bir xil, amplitudalari va fazalari farq qiladigan ikkita tebranishlarda ishtirok etadi deb hisoblaymiz Tebranishlani vektor diagrammasi usulidan foydalanib qo‘shish qulaydir, va vektorlar bir xil burchak tezlik bilan aylanishlari sababli, fazalar siljishi doimo o‘zgarmasdir. Natijaviy tebranish tenglamasi quyidagichadir:

(2.3.1)
Vektor va vektorlarning geometrik yeg’indisiga teng, ya’ni uning ustiga oldingi burchak tezlik bilan aylanadi.
Natijaviy tebranishning amplitudasi kvadrati quyidagiga teng.
(2.3.2)
Boshlang’ich faza nisbati bilan aniqlanadi yoki (2.3.3)
ga tengdir. Shunday qilib, jism bir xil chastotali, bir yo‘nalishda sodir bo‘ladigan ikki garmonik tebranishlarda qatnashib, o‘sha chastotali, o‘sha yo‘nalishda garmonik tebranadi. ( 2.3.2)-ifodadan, A amplituda bo‘lganda maksimal, bo‘lganda minimal va bo‘lganda nol qiymatlarga ega bo‘lishi ko‘rinib turibdi. Bu yerda qiymatlarni qabul qiladi. Natijaviy tebranishga o‘sha yo‘nalishda burchak tezlikli uchinchi tebranishni qo‘shilishi shu chastotali yangi garmonik tebranishga olib keladi.


XULOSA

Ushbu kurs ishi davomida yorug’lik interferensiyalari haqida ko‘plab adabiyotlardan ma’lumotlar to‘pladim. Yorug’lik interferensiyasi haqida ko‘plab ma’lumotlarga ega bo‘ldim. Yorug’lik interferensiyasi yorug’likning asosiy qonunlaridan biri ekan.

Men kurs ishimda yorug‘lik bilan yuz beradigan jarayonlardan biri interferensiya hodisasi nazariy o‘rganildi.Yorug‘likning yaratilish tarixi, uning tarkibiy tuzilishi, interferensiya tabiati, kogerentlik o‘rganildi. Interferometrlar tuzilishini va ishlashini Jamen, Fabri-Pero interferometrlari misolida o‘rganildi. Interferensiyadan amalda foydalanish ya’ni sirtni yuqori qaytarish qobiliyati va lazer nurlarida rezanatorlar hosil qilishda ishlatilishi o‘rganildi.
Yorug’lik interferensiyasini kuzatuvchi interferometr yordamida kuzatgan olim Maykelson sirtlarni silliqligini aniqlovchi interferometr yaratdi. U o’zining interferometrida yer aylanma harakati tezligini yorug’lik tezligiga bog’liq emasligini ham aniqlagan.