O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti hayitboy mirhaydarov

O’ZBEKISTON RKSPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


GULISTON DAVLAT UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN”

Ro’yxatga olindi O’quv ishlari prorektori
«___» ________2017 y
2017 yil “__ ”___ --------------------------
.
-


«ShE’R POETIKASI» KURSI BO’YIChA


O’ Q U V D A S T U R I

Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar soha

Ta’lim sohasi: 120000 – Gumanitar fanlar
Ta’lim yo’nalishi: 5120100 – Filologiya va tillarni o’qitish
(o’zbek tili)


GULISTON - 2017
Fanning o’quv dasturi Guliston davlat universiteti “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasining 2017 yil “29” 08 dagi 1-son majlis bayoni bilan ma’qullangan .

Fanning o’quv dasturi Guliston davlat universitetida ishlab chiqildi.

Tuzuvchi:


Mirhaydarov H. – “O’zbek tili va adabiyoti” kafedrasi dotsenti, filologiya fanlari nomzodi
Taqrizchi:


Q.Yo’ldoshev – O’zMU professori, filologiya fanlari doktori

Fanning o’quv dasturi Guliston davlat universiteti Ilmiy-uslubiy Kengashining 2017 yil “26” avgustdagi “1” - sonli majlisida tavsiya qilingan.

Tushuntirish xati

Mustaqillik bergan milliy roya, mafkura va milliy ma’naviyat badiiy adabiyotning uqitilishini tubdan o’zgartirishni taqozo qilmokda. Mustaqillikgacha badiiy adabiyotni g’oyaviy-ijtimoiy yusinda o’rganish hokimlik qildi. Endilikda badiiy adabiyotni, jumladan, she’riyatni o’z aslicha, yarmi asrlardan beri to’planib kelingan tajriba asosida inson ruxiy olamining badiiy tarixi sifatida o’rganish va talqin qilish imkoniyati tug’ildi.

She’riyatni o’rganishda tarixona ilmiy uchlikka ahamiyat chandom susayib ketgan edi. Xatto she’r ta’limi buyicha biror yuriqnoma, hatto dasturi yaratilmadi, kolaversa, o’quv rejasiga kiritilmadi. Vaholanki, ilmiy uchlik — ilmi sano’e, ilmi aruz, ilmi qofiyasiz she’r ilmi va she’r tahlili xaqida so’z bo’lishi mumkin emas. Ayniqsa, ilmi bade’siz nazmiyotning na balokati (kalom jixati), na fasohati (etilshtik jixati) badiiy idrokligi ta’lim rejasiga “She’rshunoslik”, “She’r tahlili” kurslari kiritilsa adabiyot o’qitish va uning tarkibiy qismi bulgan she’r ta’limi (she’r taxlili) buyicha bugungi kun extiyoj va talabiga amaliy javob bular edi.
«She’rshunoslik» kursi aruz va barmok; vaznlarining tarixi, takomil jarayoni va tarakqiyot bosqichlari, o’ziga xos qonuniyatlari borasida baxs yuritsa, «She’r poetikasi» kursi esa she’rni ilmi bade’ nizomi asosida san’at hodisasi sifatida talqin va tahlil qilishni o’z oldiga maqsad va vazifa qilib quyadi.
Ta’lim dasturi 16 soat ma’ruza, 22 soat amaliy mashg’ulotga mo’ljallangai. Dastur 22-soatlik amaliy mashg’ulotga xam nazariy yuriqioma vazifasini o’taydi. Amaliy mashg’ulot va seminar uchun nazmiy matn oliy maktab adabiyot ta’lim dasturidan kelib chiqib o’qituvchi tomonidan erkin tanlanadi.
Qo’lingizdagi She’r poetikasi» kursi ta’lim dasturi ilk tajriba sifatida yaratildi. Uning yanada mukammallashuvida xamkasblarimiz o’z fikru mulohazalari bilan o’rtoqlashadilar, degan umiddamiz.
Filolog mutaxassislarni tayerlash — o’zbek adabiyotining bugungi holatini, ilmiy-nazariy va amaliy muammolarini tavsiflab beruvchi maxsus, fanning mazmun-mundarijasi bilan uzviy bog’lik.
Shu ma’noda «She’r poetikasi» kursining maqsad va vazifasi istiqlol davri badiiy adabiyotni o’rganish, talqin qilish, yuqori saviyali filolog-adabiyotchi mutaxassislar tayyorlash dasturi bilan munofiqlashtirilgandir. Kursning predmeta she’rni go’zallik olami — saloiy nafisa nuqtai nazaridan o’rganish ekanligi. Kursning maqsad va vazifasi nazmiy-asarni ilmiy-nazariy va amaliy jixatdan so’z san’ati hodisasi sifatida chuqur o’rganishdan iboratligi. She’rda nazmiy mazmun bilan ilmiy-musikiy oxangning uyg’unligini tahlilu talqin qilish na idrok etish kursning etakchi vazifasi xisoblanishi.
«She’r poetikasi» kursining boshqa fanlar: «Tilshunoslik», «Adabiyot nazariyasi», «Adabiy tanqid tarixi», «Adabiyot tarixi», «Badiiy asar matni taxlili, “Ifodali o’qish» kurs (fan)lari bilan mushtaraku nomushtarak tomonlari xakida.
Badiiy adabiyotni nazariy idrok qilishning uch asosiy vazifasi: adabiy-badiiy ijod asarlari, adabiy jarayon konuniyatlari, badiiy asar taxlili tamoyillari ekani. Mazkur kursning uchinchi vazifaga kirishi. [she’r noetikasining uziga xos tarixga zga ekanligi.