O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

1–guruxga, skvajina koviga mexanik ta’sir qiluvchi burg’ulash stanoklari kiradi. Ushbu guruhga quyidagi burg’ulash stanoklari turlari kiradi:
SBR ( qirquvchi karonka bilan aylanib burg’ulovchi stanok);
SBSh ( sharoshkali dolota bilan aylanib burg’ulovchi stanok);
SBK ( zarb - arqonli burg’ulash stanogi);
SBU ( Pnevmatik to’qmoq bilan havo zarbali burg’ulash dastgohi).
2–guruhga, skvajina koviga termik, gidravlik yoki portlatish orqali ta’sir qiluvchi burg’ulash stanoklari kiradi. Ushbu guruhdan karerlarda faqatgina olovli burg’ulash stanoklari (SBO) qo’llaniladi.
3–guruhiga, esa skvajin koviga mexanik va termik tasir qilishni birgalikda olib boruvchi burg’ulash stanoklari keng qo’llaniladi. So’nggi yillarda ochiq kon ishlarida SBSh burg’ulash stanoklarini qo’llash ommaviylashmoqda.
Biz Qalmoqir kon boshqarmasi Markaziy kareri sharoitida SBSh-250MN burg’ulash stanogi karer bo’yicha yillik unumdorlikni taminlash uchun zarur bo’ladigan sonini aniqlaymiz. Buning uchun dastlab burg’ulash stanoklarining ish unumdorligini aniqlanishi talab etiladi. Burg’ulash stanogi unumdorligini hisoblash formulasi quyida keltirilgan.
Burg’ulash stanogining smenalik unumdorligini aniqlash quyidagi formula orqali amalga oshiriladi.
P_b.sm = ∙K_i.b
bunda, T_sm – smena davomiyligi, (12soat) ;
T_o va T_v – 1m skvajinani burg’ulash uchun bajariladigan asosiy va yordamchi operasiyalar davomiyligi, soat;
K_i.b - bir smenadagi ish vaqtidan foydalanish koeffisenti bo’lib, u SBSh-250 MN stanogi uchun quyidagicha topiladi:
K_i.b = 
bunda, T _n.z , T_r, T _v.p – mos xolda smena davomida stanokning tayyorlovchi yakunlovchi operasiyalarni bajarish, tanaffuslar va rejadan tashqari to’xtab qolish vaqtlari;
T_n.z va T_r – karerlarda ish sharoitidan kelib chiqqan xolda birgalikda 0,5 ÷ 1 soatni tashkil etadi;
T _n.3 + T_r =0,5 ÷ 1, soat;
T _v.p – karerlarda 1 1,5 soat chegarada bo’ladi.
T_o – asosiy operasiyalar davomiyligi quyidagicha aniqlanadi:
SBSh-250 MN stanogi uchun:
T_o =  soat;
bunda, V _b – burg’ulash stanogining texnik tezligi (har bir turdagi stanok uchun hisoblash yoki xronametrik usulda aniqlanadi).
Hisoblash ishlarida V _b ning qiymatini quyidagi 2.1.-jadvaldan foydalanib aniqlash mumkin: 2.1.-jadval

Burg’ulash stanoki	Pb ko’rsatgichi	Tenik burg’ulash tezligi m/ch
SBSh-250 MN	8-10 10-12 12-14 14-16	14-15 11-12 9-10 6-7
SBSh-320	8-10 10-12 12-14 14-16	15-16 12-13 10-11 7-8

T_v – qiymati xronametraj kuzatishlar asosida aniqlanadi. Hisoblash ishlarida T_v ning qiymatini SBSh stanoklari uchun 2 – 5 min deb olinadi.
U holda burg’ulash stanogining smenalik ish unumdorligi SBSh-250 MN stanogi uchun quyidagicha aniqlanadi:
P_b.sm =

Burg’ulash stanogining yillik ish unumdorligi quyidagicha hisoblanadi:
P_b.y = P_b.sm n_sm. N;

bunda, n_sm - 1 sutkadagi ish smenalar soni ( Qalmoqir karerida n_sm = 1);

N = 280 290 kun – bitta burg’ulash stanogining 1 yildagi ish kunlar soni.
U holda SBSh-250 MN stanogining yillik ish unumdorligi quyidagicha aniqlanadi:
P_b.y = P_b.sm n_sm. N=62∙1∙290=17980 m
Burg’ulash stanoklarining ishchi soni burg’ulab portlatilishi talab etilayotgan kon massasi hajmiga bog’liq holda quyidagicha aniqlanadi: