O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

3. Resurslarning ayrim turlaridan foydalanish samaradorligi kо‘rsatkichlari

Mehnat unumdorligi. Bu kо‘rsatkich bilan xodimlarning ishlab chiqarish faoliyati samaradorligi aniqlanadi. Bu ishlab chiqarish samaradorligining eng muhim о‘lchovlaridan biridir. Mehnat unumdorligining о‘sishi jonli va buyumlashgan mehnatning tejalishini bildiradi.
Mehnat unumdorligi – bu bir xodim tomonidan ish vaqti birligi ichida ishlab chiqarilgan mahsulotning mikdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarishga ish vaqtining mikdo­ri bilan о‘lchangan jonli mehnat sarfining samaradorligidir.
Birinchi kо‘rsatkich bir xodimning vaqt birligi ichida ishlab chiqargan mahsulotini aniqlaydi:

Ishlab chiqarish	=	Ishlab chiqarilgan mahsulotning miqdori (Q)
		Ishlangan vaqt (T)

Ikkinchi kо‘rsatkich mehnat sarfini, ya’ni mahsulot birligiga sarflangan vaqtni aniqlaydi:

Mehnat sarfi	=	Ishlangan vaqt (T)
		Ishlab chiqarilgan mahsulotning miqdori (Q)

Mehnat unumdorligining oshishi mahsulot ishlab chiqarishni kо‘paytirishga, mahsulot tannarxini pasaytirishga, ish kuchiga ehtiyojni nisbatan qisqartirishga, xodimlar ish haqining о‘sishini ta’minlashga imkon beradi. Bularning barchasi kichik korxonaning muvaffaqiyatli ishlashi uchun zarurdir.
Mehnat unumdorligining quyidagi kо‘rsatkichlari mavjud: bir ishchining о‘rtacha yillik ishlab chiqarishi (mahsulot hajmini ishlovchilarning о‘rtacha rо‘yxat soniga bо‘lish yо‘li bilan aniqlanadi); bitta ishchiga tо‘g‘ri keladigan о‘rtacha yil­lik ishlab chiqarish (mahsulot hajmini ishchilarning о‘rtacha rо‘yxat soniga bо‘lish yо‘li bilan aniqlanadi); bitta ishchi­ga tо‘g‘ri keladigan о‘rtacha kunlik ishlab chiqarish (bir kunlik mahsulot hajmini barcha ishchilar soniga bо‘lish yо‘li bilan aniqlanadi); bitta ishchiga bir soatga tо‘g‘ri keladigan о‘rtacha ishlab chiqarish (bir soatda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini barcha ishchilar soniga bо‘lish yо‘li bilan aniqlanadi).