Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

Koʻrsatkichlar 
Standart kabel 
Keng koʻlamli 
Kanalning 
maksimal 
uzunligi 
2 km 
10 – 15 km 
Maʻlumotlarni 
uzatish 
tezligi 
1 – 50 Mbit/s 
100 – 140 Mbit/s 
Uzatish holati 
Yarim dupleks 
dupleks 
Elektromagnit va radio 
chastotali 
yoʻnalishlarning 
taʻsirining soʻnishi 
50 dB 
85 dB 
Ulanishlar soni 
< 50 qurilma 
1500 ta kanal bir yoki 
koʻp qurilmali ulanishli 
Kanalga ega boʻlish 
CSMA/CD 
FDM/FSK 
2. Juftli oʻram yoki oʻralgan juftlik kabellari (tvisted pair) koʻrinishidan 
telefon simini eslatadi. U bitta kabel ichidagi izolyatsiyalangan va bir-biriga 
buralgan toʻrtta juftlik mis simlardan iborat. Baʻzan tashqi taʻsirdan himoya qilish 
uchun ular ekran bilan qoplanadi, chunki bu turdagi kabel bardoshsizdir. Asosan 
bino ichidagi tarmoqni hosil qilishda foydalaniladi. (3.2-rasm.) 
Axborot oʻgʻirlashning ikki turi maʻlum: ulanish (контактный) va 
ulanmasdan masofadan turib (бесконтактный). Ulanish orqali axborotni oʻgʻirlash 
ikkita ignani kabelga sanchish orqali amalga oshirilsa, ulanmasdan axborotni 
oʻgʻirlash esa, kabel tarqatadigan elektromagnit maydonni radio orqali egallash 
usulidan foydalanib amalga oshiriladi. 

---

28 
3.2-rasm. Juftli oʻram kabel 
Bu kamchiliklami bartaraf etish uchun kabel himoyalanadi (ekranlanadi). 
Toʻqilgan juftlikni (STP) ekranlashtirish vaqtida har bir juftlikni ochiq toʻqilgan 
fnetall simli qobiq (ekran)ning ichiga joylashtiriladi. Bunday konstruksiya kabelni 
nurlanishini kamaytiradi, tashqi elektromagnit maydon xalaqitlardan va juft 
simlaming bir-biriga taʻsirini ham kamaytiradi (crosstalk, перекрестные новодки, 
chorraha yoʻnalishlar).
Tabiiyki, ekranlashtirilgan oʻralgan juftlik, ekranlashtirilmagan juftlikka 
nisbatan narxi ancha qimmat boʻladi, ulardan foydalanilganda maxsus 
ekranlashtirilgan ulovchi moslamalardan (razyom) foydalanish zarur. Shuning 
uchun ekranlashtirilmagan oʻralgan juftlikka nisbatan ekranlashtirilgan oʻralgan 
juftlik kam uchraydi. Ekranlashtirilmagan oʻralgan juftlikning asosiy afzalligi 
kabel uchlariga razyomlami ulashning osonligi va shuningdek, har qanday 
shikastlanishlami taʻmirlashning boshqa turdagi kabelga qaraganda qulayligidir. 
Qolgan hamma texnik koʻrsatgichlari boshqa turdagi kabellarga nisbatan yomon. 
Masalan, signalni uzatishda berilgan soʻnish tezligi (kabeldan signal oʻtgan sari 
uning amplitudasini kamayishi) bu kabellarda koaksial kabel koʻrsatgichiga 
nisbatan katta. Agarda, kam himoyalanganligini ham hisobga olsak, nima uchun 
oʻralgan juftlik kabellarining uzunligi kam boʻlishi (100 metr atrofida)
tushunarlidir. Hozirgi vaqtda oʻralgan juftliklardan 100 Mbit/s tezlikda axborot 
uzatish uchun ishlatilmoqda va uzatish tezligini 1000 Mbit/s.ga yetkazish ustida 

---

29 
ish olib borilmoqda. Ekranlashtirilmagan oʻralgan juftli kabellaming (UPT) 
EIA/TIA 568 standartiga koʻra yetti toifasi mavjud: 
