Назарий эгри чизиқ параметрлари (Фостер- Рибкин жадвали асосида) Ургутсой-Ургут ш., гидрологик пости СVQ=0,82 Ургут – Ургут ш.
Р,%
|
0,1
|
0,3
|
0,5
|
1
|
3
|
5
|
10
|
20
|
30
|
Кi
|
5,30
|
4,55
|
4,19
|
3,71
|
2,94
|
2,57
|
2,05
|
1,51
|
1,22
|
Р,%
|
40
|
50
|
60
|
70
|
80
|
90
|
95
|
97
|
99
|
Кi
|
0,954
|
0,800
|
0,632
|
0,488
|
0,352
|
0,208
|
0,120
|
0,088
|
0,040
|
йиллик сув сарфларининг
Назарий эгри чизиқ параметрлари (Фостер- Рибкин жадвали асосида) Омонқутонсой – Омонқутон қ. гидрологик пости СVQ=0,48 Омонқутонсой – Омонқутон қ.
Р,%
|
0,1
|
0,3
|
0,5
|
1
|
3
|
5
|
10
|
20
|
30
|
Кi
|
3,27
|
2,91
|
2,74
|
2,51
|
2,13
|
1,94
|
1,67
|
1,38
|
1,19
|
Р,%
|
40
|
50
|
60
|
70
|
80
|
90
|
95
|
97
|
99
|
Кi
|
1,04
|
0,918
|
0,803
|
0,691
|
0,574
|
0,436
|
0,342
|
0,288
|
0,205
| Ўртача йиллик сув сарфларининг таъминланиш графиклари Назарий эгри чизиқ параметрлари (Фостер- Рибкин жадвали асосида) Оқдарё-Оғалиқ қ. гидрологик пости СVQ=0,49 Оқдарё – Оғалиқ қ.
Р,%
|
0,1
|
0,3
|
0,5
|
1
|
3
|
5
|
10
|
20
|
30
|
Кi
|
3,27
|
2,91
|
2,74
|
2,51
|
2,13
|
1,94
|
1,67
|
1,38
|
1,19
|
Р,%
|
40
|
50
|
60
|
70
|
80
|
90
|
95
|
97
|
99
|
Кi
|
1,04
|
0,918
|
0,803
|
0,691
|
0,574
|
0,436
|
0,342
|
0,288
|
0,205
| Ўртача йиллик сув сарфларининг таъминланиш графиклари Назарий эгри чизиқ параметрлари (Фостер- Рибкин жадвали асосида) Сазағансой – Сазаған қ. гидрологик постида СVQ=0,45 Сазағансой – Сағишмон қ.
Р,%
|
0,1
|
0,3
|
0,5
|
1
|
3
|
5
|
10
|
20
|
30
|
Кi
|
3,27
|
2,91
|
2,74
|
2,51
|
2,13
|
1,94
|
1,67
|
1,38
|
1,19
|
Р,%
|
40
|
50
|
60
|
70
|
80
|
90
|
95
|
97
|
99
|
Кi
|
1,04
|
0,918
|
0,803
|
0,691
|
0,574
|
0,436
|
0,342
|
0,288
|
0,205
| Ўртача йиллик сув сарфларининг таъминланиш графиклари . - Юқоридагиларга қўшимча қилиб, шуни таъкидлаш лозимки, ўзгарувчанлик коэффициенти йиллик оқимнинг ўзгаришини статистик, яъни сонлар орқали ифодалашга имкон беради. Ўзгарувчанликка таъсир этувчи омиллар эса эътиборга олинмайди.
- Ma’lumki, daryo oqimining yil davomida taqsimlanishini o‘n kunliklar (dekada), oylar, fasllar, mavsumlar bo‘yicha o‘rganish mumkin. Oqimning yil davomida turli vaqt oraliqlarida taqsimlanishi daryoning to‘yinish manbalariga chambarchas bog‘liq bo‘lib, shu daryo suv rejimining xususiyatlarini o‘zida aks ettiradi.
- Oqimning yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishini suv sarfini kuzatish ma’lumotlariga ega bo‘lgan daryolarda istalgan muddat uchun hisoblash mumkin. Zarafshon havzasidagi Urgutsoy - Urgut sh., Omonqutonsoy - Omonquton q daryolari misolida oqimning yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishi hisoblandi
- Yuqorida keltirilganidek, daryoning har biri uchun bir xil gidrologik kuzatish yillari qatori olindi. O‘rganilayotgan har bir daryo uchun xarakterli, ya’ni kam, o‘rtacha va ko‘p suvli yillar aniqlandi. Daryolar oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishi ana shu aniqlangan qiymatlar, ya’ni maksimal, minimal va o‘rtacha suvli yillardagi suv sarflari uchun aniqlandi
Daryo oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishini hisoblash - Dastlab ushbu masalani Zarafshon havzasidagi Urgutsoy - Urgut sh., gidrologik postida kuzatilgan gidrologik ma’lumotlar asosida yoritamiz. SHu maqsadda mazkur daryoning gidrologik postida kuzatilgan suv sarflari ma’lumotlariga asosan, oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishi hisoblandi.
- Urgutsoy - Urgut sh., gidrologik postida oqimining yil davomida taqsimlanishini o‘rganish maqsadida tanlangan kuzatish joyida, 1966- 2020 yillarda kuzatilgan suv sarflari (Q, m3/s) ning xarakterli yillar uchun oylar bo‘yicha qiymatlari aniqlandi. So‘ng jadvalda shu qiymatlar asosida daryo oqimining yil davomida taqsimlanishini hisoblashga harakat qildik.
- Birinchi navbatda, daryoda kuzatishlar olib boradigan gidrologik postda kuzatilgan suv sarflarining yillik maksimal qiymati aniqlandi va u 1969 yilga to‘g‘ri keldi, bu qiymat 1,34 m3/s ga teng. Mana shu yildagi oylik suv sarflari asosida oqim hajmlari hisoblandi. Yuqorida qayd etilgan jadvaldan shuni ko‘rishimiz mumkinki, oqim hajmi (W) ning asosiy qismi mart-may oylarida oqib o‘tgan. Aniqrog‘i, yillik oqim hajmining 75,5 foiz qismi aynan shu oylarga to‘g‘ri kelar ekan. O‘rtacha suvli yildagi suv sarfi Qo‘rt= 0,41 m3/sek ga teng bo‘lib, bu 2011 yilga to‘g‘ri keladi. Bu suvning ham asosiy qismi mart-may oylarida oqib o‘tadi. Ayniqsa, bunda daryo havzasining gidrometeorologik sharioti muhim ahamiyat kasb etadi.
- Kam suvli yil esa 1977 yilda kuzatilgan bo‘lib, bu yildagi o‘rtacha suv sarfi 0,17 m3/sek ga teng bo‘ldi. Yuqoridagi jadval asosida daryo oqimini mana shu kam suvli 1977 yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishi grafiklari chizildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
