O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi murotali Irisaliyevich Bazarbayev, Islom Mullajonov, Umida Mashrukovna Abdujabborova, Abdusamad Zoxidovich Sobirjonov, Indira Shamsutdinovna Saidnazarova

1.5 rasm CF — xildagi buyumlarga alohida belgilanishi
CF — xildagi buyumlarga alohida belgi qo‘yilishi lozim (1.5- rasm) 1-jadvalda yo‘l qo'yilishi mumkin bo‘lgan sirqish tok kuchi buyum xillari — H, B,BF va CF uchun keltirilgan.
Korpusga urishda apparaturaning tegishli qismlari kuchlanish ostida bo‘lib qoladi. Bu holda ham buyumlar ishining buzilish sharoitlarida elektr tokining urishidan himoyalanish usullarini ko‘rib qo‘yish kerak. Bunday himoya choralarga yerga ulash va nolga ulash kiradi. Bu choralarni fizik jihatdan tushunish elektrotibbiyot apparaturasini qanday qilib uch fazali sistemaga ulash kerakligini bilish lozim.

1.7 rasm Elektrik apparatlarni yerga ulanish sxemasi.

X IXasringoxiridarusinjeneriM .O. Dolivo- Dobroloskiyo‘zgaruvchantoknisimlaridantejabo‘tkazishto‘g‘risidagimasalanitexnikjihatdanhalqilishuchunuchfazalitoksistemasini (uchfazalitokni) taklifetganedi.

1 jadval

Busistemavariyantlaridanbiri 6- rasmdakeltirilgan; 1 — bittageneratoringfazao'ramlari, ulardao‘zgaruvchankuchlanishinduksiyalanadi;2— nagruzkalar (iste’molchilar); 3—chiziqlisimlar (ulargeneratorniiste’molchibilanbirlashtiradi).Iste’molchilaruchfazalizanjirningbirkonturida, ikkinchikonturiningishtartibigata’sirko'rsatmasligiuchunneytral (nol) sim — 4 nikiritishmaqsadgamuvofiqdir.ChiziqlisimilarorasidagiUgachiziqli, chiziqlivaneytralsimilarorasidagiU_Fgafazalikuchlanishdeyiladi.Fazalivachiziqlikuchlanishorasidagimunosabatquyidagicha:

Odatda,elektrtibbiyotapparaturasichiziqliyokioddiyfazalikuchlanishgabirfazaliiste’molchisifatidaulanadi.1.6- rasmdaapparatyokiasbobningchiziqlifazalikuchlanishbilanta’minlanishiko‘rsatilgan. Soddalashtirishuchunchiziqlisimlarto‘laizolatsiyalangan, neytralsimesayerganisbatanqarshilikR₃ga (punrtirbilanko‘rsatilgan) egadeb, farazqilamiz.
Agar himoyalovchi — R_e bo‘lmaganda edi, u holda korpusda tok urishda va odam unga tekkanda unda kuchlanish hosil bo‘lar edi.
Shtrix punktir bilan odam ulanib qolgan hol uchun zanjir ko‘rsatilgan. Rasmdan ko‘rinadiki, U_F — kuchlanish, odam tanasi qarshiligi— R₀bilan uning yerga ulanishini ham kiritganda R₀orasida qayta taqsimlanar ekan. Agar, masalan, Ro = 0,5 R_i,U_F = 220 V boisa, u holda odamda 220 / 3V =75V kuchlanish bo‘lib qolishi mumkin. Odamni himoyalash uchun korpusni yerga ulash kerak.Yerga ulash R_eqarshiligi R_o –ga parallel ulangan. R_ekichik bo‘lgani uchun (4 Om dan katta bo‘lmasligi kerak) R_i≫R_e bo‘ladi va mana shu qarshilikda va shuningdek, odamda juda oz kuchlanish bo‘ladi.