O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakultetі «fizika va astronomiya o’qitish metodikasi»

O'TA YUQORI CHASTOTALARNING TEXNIKAVIY QO’LLANILISHI

O’ta yuqori chastotalarni qo’llanilishining biri fizikaviy hodisaga— dielektriklarning o’ta yuqori chastotalar manbayida qizishiga asoslanganligini o’quvchilarga tushintirish kerak.

Agar eloktromagnit modda dielektrik orqali o’tsa yoki u narsani O’YuCh turgan to’lqin manbayiga joylashtirsa, unda dielektrik chiqindilarning ta’siridan nurlantiradigan modda qiziydi. Agar metall jismni o’zgaruvchi magnit manbayiga joylashtirilsa, unda dielektrik chiqindilarning ta’siridan nurlanadigan material qiziydi.

O’ta yuqori chastotali tebranishlarni qo’llanishning biri — bu mebel sanoatida faneralarni yelimlash. Shu maqsad uchun qo’llaniladigan metod quyidagicha.

O’YuCh nur chiqarish ruporli antennaning va linzaning yordami bilan o’lchamlari to’lqin uzinligi λ chastotadagi doqqa fokuslantiriladi. Nurlantiriladigan dielektrik atrofning yuzidan qaytishning bo’lmasligi uchun, bu yuzani qalinligi mos dielektrik doyimiyligi qavat bilan qotmaydi (12-rasm).

12 – rasm. O'ta yuqori chastotali tebranishlar chiqargichli fanerani yopishtirish uchun qo’llash.

O’YuCh induksiyali qizdirish maqsadi uchun qo’llanishni qarash kerak. Industriyali qizdirgich qurilma— metall tayyorlamalari yoki detallarni induksiyali qizdirishni qo’llanib, qizdirishga moslashtirilgan elektrotermiyali qurilma. Bu qurilmalar metall tayorlamalarni qizigan holatda bosim bilan qayta ishlash oldidan va po’lat buyumlarni yuzali chiniqtirishga o’tqazsa qizdirish uchun teng qo’llaniladi.

Induksiyali tigel pechi (13-rasm) suv bilan muzlatadigan mis naychalardan yasalgan solenid bo’lib hisoblanadigan indikatordan va eritmaning xossalariga bog’liq keramikali materiyallardan, grafikdan tayorlangan tigelden 1 turadi. Tigelni elektr pechlarda, po’lat, cho’yan, qimmat baholi metallar, mis, alyuminiy, magniy eritiladi. Ularning sig’imi birnecha yuz kilogramdan yuzlab tonnalargacha bo’ladi.

13-rasm. Induksiyali pechning qiymasi :

1 — tigel ; 2 — erigan metall; 3 — indukator.

Induksiyali pechlar eritilgan metalning yuqori sifatini ta’minlab beradi.