O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kafedrasi

2. Tabiatni bevosita ifloslaydigan manbaalari aniqlanadi.
Ularga maishiy chiqindilar tashlanadigan joylar, sanoat chiqindilar 
tashlanadigan joylar, atmosfera va gidrosferani ifloslovchi manbaalar aniqlanadi. 
3. Tabiat komponentlari xolatiga baxo beriladi.
Mazkur ish quyidagi tartibda bajariladi: 
* tuproqlarni sho`rlanganlik darajasini aniqlash. SHo`rlangan joylarning 
yuzasi oqarib tuzlar bilan qoplanib yotadi. O`simliklar va ekinlar o`smaydi. 
Botqoqlashgan joylarni aniqlash. SHamol va suv eroziyasiga uchragan joylar 
aniqlanadi. SHo`rlangan, botqoqlashgan va eroziyaga uchragan joylar maydoni 
aniqlanadi va ularni umumiy maydondagi ulushi aniqlanadi; 
* tabiiy o`tloqlar, pichanzorlar, va yaylovlarni xolatiga baxo beriladi. Ularda 
o`simliklarning turi, qalinligi, foydali va begona o`tlarning nisbati aniqlanadi; 
* tabiiy suv xavzalarning ifloslanganlik darajasi aniqlanadi. Buning asosiy 
beligisi bo`lib, ulardan ichimlik suvi sifatida foydalanish darajasi xisoblanadi; 
* joyda tabiiy va antropogen landshaftlar nisbati aniqlanadi.
Amaliy mashg’ulot mavzusi:
O`lka tabiiy resurslarini o`rganish 
Topshiriqlar va yo’riqlar (instruktaj) 
 
O`lka tabiiy resurslari quyidagi tartibda o`rganiladi: 
 
1. Joyning iqlimiy resurslari asosan iqlimiy xaritalar xamda 
meteorologik ma`lumotlar orqali aniqlanadi.
Iqlimiy resurslarga baxo berilganda quyidagi ko`rsatkichlarga e`tibor beriladi: 
yillik o`rtacha xarorat; yillik o`rtacha yog’in miqdori; effektiv xarakatlar yig’indisi 
(+10
0
dan yuqori bo`lgan yillik xaroratlar yig’indisi). Fasllarning boshlanishi va 
tugash davrlari. Dastlabki va oxirgi sovuq urushlar. Yillik quyosh radiatsiyasining 
miqdori. Qor qoplami, uning qalinligi va erish davri. SHamollar, ularning 

---

yo`nalishi va tezligi. Falokatli atmosfera xodisalarini qaytarilish (do`l, jala, sel, 
sovuq urushi, qurg’oqchilik).