О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Nazorat savollari
1.Maktbgacha ta’lim tashkilotlarida jismoniy tarbiya bо‘yicha ishni tashkil etishga kimlar ma’sul bо‘ladi?
2. Maktbgacha ta’lim tashkiloti rahbarining jismoniy tarbiya bо‘yicha ishni tashkil etishga rahbarligi?
3.Uslubchining jismoniy tarbiya bо‘yicha ishni tashkil etishda vazifalariga nimalar kiradi?
4.Musiqa rahbarining jismoniy tarbiya bо‘yicha ishni tashkil etishdagi kasbiy vazifalarini sanab bering?


20-Mavzu: Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida sanitar gigenik sharoitlar.
Mavzu rejasi:
1.Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida sanitar gigenik sharoitlarga qо‘yiladigan talablar.
2.Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida bolalarni kiyimlariga qо‘yiladigan talablar
3.Jismoniy mashq jihoz va inventarlariga qо‘yilgan talablar.

Tayanch iboralar: sanitar gigenik sharoitlar, sport kiyimlari, jismoniy mashq jihozlari, inventarlar, koptoklar,arqonlar,gimnastika tayoqchasi.


1.Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida sanitar gigenik sharoitlarga va bolalarni kiyimlariga qо‘yiladigan talablar
Bolalarning jismoniy mashqlari va erkin harakatlanish faoliyati samaradorligi ular amalga oshiriladigan sharoitlarga bog‘liq. Sog‘likni yaxshilashning maksimal samarasi mashg‘ulotlar, ertalabki mashqlar, harakatli о‘yinlar va boshqalar paytida kuzatiladi.

Har bir maktabgacha tashkilotidagi bolalar maydonchasi va sport zali maktabgacha ta’lim tashkilotining guruhlari va yо‘nalishlari jismoniy tarbiyasi bо‘yicha tavsiyalarga muvofiq jihozlangan bо‘lishi kerak.

Bolalar sport kiyimida mashq qiladilar - qulay, yengil va toza (sintetikadan tayyorlanmagan). Oyoqlarda kauchuk taglik bilan taglik bor. Agar sharoitlar bо‘lsa siz yalangoyoq mashq qilishingiz mumkin. Ochiq havoda jismoniy mashqlar paytida bolalar kiyimlari maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarni chiniqtirish bо‘yicha kо‘rsatmalarda belgilangan talablarga javob berishi kerak.
Jismoniy tarbiya yо‘riqchisi sport kostyumida va tegishli poyabzalda bо‘lishi kerak. Yoritgichlar bir xil tarqalgan nurni ta’minlashi kerak.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti hamshirasi jismoniy mashqlar, jihozlar va bolalar xavfsizligi saqlanadigan joylarning gigienik holatini doimiy ravishda nazorat qilib turishi shart.
Mashg‘ulotning samaradorligi nafaqat uning tо‘g‘ri qurilishiga, balki zalni yetarli darajada jihozlanishiga va tegishli gigiena sharoitlariga rioya qilinishiga bog‘liq.
Jismoniy tarbiya samaradorligini oshirishda jismoniy tarbiya jihozlari: inventarlar, qо‘llanmalar, о‘yinchoqlar muhim rol о‘ynaydi. Tibbiy-pedagogik tadqiqotlar asosida unga qо‘yiladigan talablarga muvofiq tanlanadi.
Jismoniy madaniyat uskunalari asosiy harakatlarning rivojlanishiga hissa qо‘shadi, masalan, sakrashni о‘rgatish paytida sakrash uchun narsalar ishlatiladi: arqonlar, kublar, darvoza tо‘siqlari; balandlikka sakrashni, balandlikdan sakrashni о‘rgatishda gimnastik skameykalardan ishlatiladi; sakrash bilan tashqi о‘yinlar uchun atributlar: "Chivinni ushlang", "Qarmoq" va boshqalar.
Jismoniy tarbiya uskunalari yosh xususiyatlari, bolalarning jismoniy tayyorgarligi asosida tanlanadi, shu bilan birga vazifalar asta-sekin murakkablashadi.
Shunday qilib, toqqa chiqish mashqlari avval moyil narvonlarda, past vertikal narvonlarda, sо‘ngra gimnastik devorlarda, arqon narvonlarida, ustunda, arqonda va hokazolarda amalga oshiriladi.
Uskunalar, shuningdek, yoshni hisobga olgan holda tanlanadi. Masalan, ilk yosh guruhlarida tо‘siqlar, arenalar, harakatlanuvchi tayanchlar, tutqichli kо‘priklar ishlatiladi, bu esa bolaning yurishini yaxshilaydi. Yosh guruhlarda ishlatiladigan ba’zi yordam vositalar harakatni yaxshilash uchun katta guruhlarda qо‘llaniladi.
Asosiy harakatlarni birlashtirish va takomillashtirish uchun turli xil uskunalardan foydalanish mumkin:
silkituvchi kо‘prik - emaklash, sudralib yurish, tebranish;
halqa - 6 ta umumiy rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish, uloqtirish (vertikal ravishda tо‘xtatilgan yoki erga yotqizilgan);
arqonlar - har xil balandliklarda osilgan, sakrash, qadam bosish, sudralib yurish, sudralish va hokazo mashqlarni bajarish uchun ishlatiladi.
Jismoniy tarbiya uskunalari sizga vosita mahoratini shakllantiradigan va takomillashtiradigan mashqlar kо‘lamini kengaytirishga imkon beradi, masalan, turli nishonlarga uloqtirish (vertikal, gorizontal, harakatlanuvchi, harakatlanuvchi, tebranish); halqalarni uloqtirish: har xil balandliklarda joylashgan halqa tashlashlar; juftlikda, kichik guruhlarda, aylanada mashq bajarish. Umumiy rivojlanish mashqlarini bajarish uchun quyidagilar qо‘llaniladi: lentalar, rо‘molchalar, panjaralar, aylanuvchi stullar va boshqalar, bu ularning tanaga ta’sirini oshiradi.
Maxsus tanlangan qо‘llanmalar: tayoqchalar, arqonlar, katta halqalar, о‘yinchoqlar mushaklarning ayrim guruhlariga maqsadga muvofiq ta’sir kо‘rsatishga imkon beradi. Masalan, qо‘l va barmoqlarning rivojlanishiga, massaj tо‘plari, sog‘lomlashtirish tо‘plari, mozaikalar va boshqa narsalar yordam beradi. Turli xil ushlash usullarini ta’minlaydigan narsalar bilan mashq qilish foydalidir: bayroqlar, halqalar, tayoqchalar va boshqalar.
Oyoq mushaklarini kuchaytirish uchun massaj krovatlari, koptoklar, tayoqchalar, arqonlar, halqalar, barmoqlar ushlagan koptoklar, shuningdek har xil dizayndagi qovurg‘ali taxtalardan foydalaniladi.
Kichik jismoniy tarbiya vositalari (koptoklar, halqalar uchun marjonlarni, tayoqchalar va halqalar uchun stendlar) о‘rnatilgan shkaflarda yoki zal yaqinidagi maxsus ajratilgan xonada saqlanadi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining guruh xonalarida jismoniy tarbiya zonasi ajratilgan bо‘lib, u erda kichik jihozlar, atributlar, о‘yinchoqlar, halqalar, sakrash arqonlari, simlar va bolaning mustaqil harakat faoliyatini faollashtiradigan boshqa yordam vositalari joylashgan.
Sport maydonchasida maysazor umumiy rivojlanish mashqlari va ochiq havoda о‘yinlar, yugurish yо‘lagi, sakrash teshigi, tо‘pni urish uchun orqa panellar, tо‘siqlar maydonchasi, sport о‘yinlari uchun maydoncha bilan jihozlangan. Tо‘pli о‘yinlar uchun (badminton, kichik tennis) qо‘shma о‘yin maydonchasi qilingan.. Yog‘och panjaralar yoki g‘ildiraklari bо‘lgan metall profillar devorga biriktirilgan.
Basketbol uchun kort kattalarning yarmiga teng qilingan. Yon chiziqda siz bolalarga о‘yin elementlarini о‘rgatish uchun har xil balandlikdagi halqali bir nechta qalqonlarga ega bо‘lishingiz kerak. Bu erda siz vertolyot tо‘pi, qalqon tо‘pi, ringo о‘rnatishingiz mumkin.
Tennis stollari katlama qilingan, oyoqlari yordamida balandligi sozlangan. Raketalarning massasi 120-130 g bо‘lishi kerak.
Suzishni о‘rgatish uchun puflanadigan bassen va suzish havzalari qurilmoqda yoki sotib olinmoqda.