O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

3.Aldegid va ketonlarning olinishi, kimyoviy va fizik xossalari

Olinishi. Aldegidlar va ketonlar olinishining umumiy usullari bor.

1. 
   Spirtlardan oksidlab. Birlamchi spirtlar oksidlanganda aldegid, ikkilamchi spirtlardan keton hosil bo’ladi.
   

Spirtlarni suyuq yoki gaz fazasida oksidlash mumkin. Suyuq fazada xromat kislota, xrom aralashmasi, kaliy permanganatning ishqor va kislotadagi eritmalari bilan oksidlanadi. Gaz fazada oksidlash uchun spirt bug’ining havo bilan aralashmasi 300-600^o C da katalizatorlar ( Cu, Zn ) ustidan o’tkaziladi:


etil spirt etanal




Ikkilamchi butil spirt Metil etil keton

Hosil bo’lgan aldegid yana oksidlanib kislotaga aylanishi mumkin. Shuning uchun reaksiya sharoitiga astoydil e’tibor berish kerak.

2. 
   Karbon kislota tuzlaridan. Kalsiy, bariy, magneziy yoki toriy tuzlar quruq haydalganda aldegid va ketonlar hosil bo’ladi. Chumoli va boshqa biror kislota tuzlari aralashmasidan (1) aldegid, qolgan kislotalar tuzlaridan (2) keton hosil bo’ladi:
   

Kalsiy formiat asetaldegid

3.