O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov
Download 2.72 Mb. Pdf ko'rish
|
True
|
Tuproqli yo‘llarda harakatlanish
Yo‘l qoplamasi yotqizilmagan yo‘llar – tuproq yo‘llar deb ataladi. Bugungi kunda tuproq qoplamali yo‘llar o‘rnini asfalt yotqizilgan yo‘llar egallayotganiga qaramay, ular hali ham kichik qishloq va dala yo‘llarda mavjud. Bunday yo‘llarda yo‘lning quruq holatida harakatlanish katta xavf tug‘dirmaydi. Lekin yog‘ingarchilik serob bo‘lgan yil fasllarida bunday yo‘llarda chuqur g‘ildiraklar izining vujudga kelishi, tuproqning to‘planib qolishi (bugor) va yo‘l sirpanchiqligining ortib ketishi har xil salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun bunday sharoitlarda haydovchi ma’lum bir qoidalarga amal qilishi kerak. Bunday yo‘llarda iloji boricha yo‘l qoplamasining balandroq bo‘lgan joyidan, agar avtomobillarning qatnovi natijasida chuqur iz qolgan bo‘lsa, shu izlardan yurish kerak bo‘ladi. Agar iz yo‘ldan chuqurda joylashgan bo‘lsa, uni kichik burchak ostidan, yuqorida bo‘lsa, to‘g‘ri burchak ostidan o‘tish tavsiya etiladi. G‘ildiraklar chuqur iz qoldirgan joylarda avtomobil old qismining va orqa ko‘prigining yerga tegib qolmasligini, yo‘lda ko‘priklar paydo bo‘lsa, ularni avtomobil ko‘tara olishini tekshirib ko‘rish xavfsizlik va boshqa salbiy oqibatlarning oldi olinishini ta’minlaydi. Kuz faslida dala va o‘rmonlardan o‘tgan yo‘llarda barglarning to‘kilishi oqibatida ham yo‘lning sirpanchiqligi ortib ketishiga olib keladi. Haydovchi bunday yo‘llarda avtomobilni sirpanchiq yo‘llardagi kabi boshqarib, xavfsizlikni ta’minlashi kerak. Qum barxanlari yumshoq qatlamli bo‘lgani sababli harakat uchun qarshilik katta bo‘ladi. Shuning uchun bunday yo‘llarda tortish kuchini oshirish maqsadida past uzatmalarda harakatlanish kerak. Tezlik o‘zgarmas bo‘lishi va to‘xtamasdan harakatlanish tavsiya etiladi. Qumli barxanlarda harakatlanayotganda boshqa avtomobillarni quvib yoki aylanib o‘tishga ruxsat berilmaydi. Qumli barxanlardan o‘tishda avtomobil qolib ketmasligini ta’minlash uchun kurak, domkrat, zanjir, bolta va taxtalar ilingan bo‘lsa, yanada maqsadga muvofiq bo‘ladi. |
