O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov
Avtomobilni shatakka olishda boshqarish
Download 2.72 Mb. Pdf ko'rish
|
True
|
Avtomobilni shatakka olishda boshqarish
Yo‘l harakati qoidalarining uchinchi ilovasida keltirilgan va transport vositasi harakatlanishi taqiqlangan hollarda, ularni ta’mirlash joylariga shatakka olgan holda yetkazish kerak. Bir avtomobilni ikkinchi avtomobil qattiq yoki egiluvchan ulagich yordamida shatakka olganida harakatlanuvchi tarkib avtopoyezdga aylanadi. Demak, uning uzunligi va og‘irlik parametrlari ortadi. Ma’lumki, avtopoyezdlar harakatlanganida yakka avtomobilga nisbatan g‘ildiraklarning aylanishiga, balandliklarga ko‘tarilishiga, tezlashishiga bo‘lgan qarshilik ortishi bilan bir paytda tormoz yo‘li ham uzayadi. Avtomobil harakatlanayotganida dinamik gabarit yo‘lakning ortishi ham uni boshqarishni murakkablashtiradi. Ayniqsa, bu 89 murakkablik qarama-qarshi ayrilishlarda va yo‘l qatnov qismining chekkasida harakatlanayotganida ko‘proq namoyon bo‘ladi (avtoshatakdagi avtomobil chetga og‘ishi natijasida kyuvetlarga tushib ketishi, yo‘l yoqasida harakatlanayotgan piyodalarni bosib ketishi ham mumkin). Avtomobilni shatakka olganda haydovchi joyidan birinchi pog‘onada asta-sekin qo‘zg‘alishi kerak. Tormoz berilganda ishchi tormoz bilan bir paytda dvigateldan (yordamchi tormoz tizimi) ham to‘g‘ri foydalanish kerak. Egiluvchan ulagichlar yordamida shatakka olinganda havo bosimi ostida ishlovchi tormoz tizimli avtomobillarning dvigateli ishlab turishi kerak. Bunday shatakka olishda qo‘l (zaxira) tormozining sozligiga ham katta ahamiyat berilishi kerak. Agar dvigatel nosoz bo‘lsa, faqat qattiq ulagich yordamida shatakka olish ruxsat etiladi. Agar shatakka olinishi kerak bo‘lgan avtomobilning rul tizimi texnik nosoz bo‘lsa, uning oldi qismini shatakchi avtomobilga qisman ortib yoki qattiq uchburchaksimon ulagich yordamida shatakka olish mumkin. Egiluvchan ulagichning uzunligi 4 – 6 m bo‘lsa, har 1 m ga ogohlantirish taxtachasi yoki bayroqchalar bog‘lanadi. Tezlik 50 km/s dan ortmasligi kerak. Kunduz kunlari shatakka olinganda ko‘rinish masofasi qancha bo‘lishidan qat’i nazar, shatakchi avtomobildagi yaqinni yorituvchi chiroqlarni, shatakda esa, gabarit chiroqlarni yoqib qo‘yi shi kerak. |
