O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

119 

 

 

 

 

 

Taqrizchilar: 

B.J. Eshov – O‘zMU professori, tarix fanlari doktori,  

A.A. Odilov – O‘zMU dotsenti, tarix fanlari nomzodi 

M.N.  Inatov  –  Toshkent  davlat  texnika  universiteti  “O‘zbekiston  tarixi” 

kafedrasi dotsenti, tarix fanlari nomzodi 

Sh.  Shayakubov  –  Toshkent  moliya  instituti  “O‘zbekiston  tarixi”  kafedrasi 

mudiri, dotsent, tarix fanlari nomzodi 

А.А. Tojiboyev – Toshkent davlat texnika universiteti qoshidagi Chilonzor 

akademik litseyi ijtimoiy-gumanitar fani o‘qituvchisi, tarix fanlari nomzodi, 

professor 

 

 

 

 

 

 

J.Аbdurаhmоnоvа– 

O‘zMU  qоshidаgi  2-sоn  аkаdеmik  litsеy  tаriх  fani 

o‘qituvchisi, t.f.n 

 

J.Аbdullаеv – 

Tоshkеnt  Turin  pоlitехnikа  univеrsitеti  huzuridаgi 

аkаdеmik litsеy tаriх fani o‘qituvchisi 

 

F.Sultоnоv – 

O‘zDJTU  qоshidаgi  2-sоn  аkаdеmik  litsеy  tаriх  fani 

o‘qituvchisi 

 

M.Аbdusоdiqоv – 

TDSHI  qоshidаgi  Yunusоbоd  аkаdеmik  litsеyi  tаriх 

fani o‘qituvchisi 

 

Х.Хаydаrоvа – 

Tоshkеnt 2-yuridik kоllеji  tаriх fani o‘qituvchisi 

 

F.Хаmrоyеv – 

TDTU  qоshidаgi  5-sоn  аkаdеmik  litsеyi  tаriх  fаni 

o‘qituvchisi, f.f.n., dоtsеnt 

 

R.Mеlibоеvа – 

TDYUU  qоshidаgi  аkаdеmik  litsеy  tаriх  fani 

o‘qituvchisi,  

 

M.Оmоnоv – 

O‘zMU  qоshidаgi  S.H.Sirоjiddinоv  nоmli  аkаdеmik 

litsеyi tаriх fani o‘qituvchisi 

 

F. Sindаrоvа – 

O‘rtа  mахsus,  kаsb-hunаr  tа’limi  muаssаsаlаrini 

ахbоrоt-mеtоdik tа’minlаsh хizmаti mеtоdisti 

120 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кirish 

 

O‘zbekiston  Respublikasida  ta’lim  tizimida  “O‘zbekiston  tarixi”  va 

“Jahon  tarixi”  alohida  fan  sifatida  o‘qitilib,  dars  soatlari  deyarli 

tenglashtirilishi va yonma-yon, davriy ketma-ketlikda o‘rganilishi lozim. 

O‘quv  rejalari  bo‘yicha  tarix  fani  uchun  umumta’lim  fаnlаri  blоkidа 

160  soat  ajratilgan,  ya’ni  “O‘zbekiston  tarixi”-  80  soat,  “Jаhоn  tаriхi”  fаni 

80 sоаt O’rtа mахsus, kаsb-hunаr tа’limi tizimining 1- vа 2 -kurslarida tarix 

fаni quyidagi ketma-ketlikda o‘qitiladi:  

 

I  kurs:  O‘zbekiston  tarixi  (1917-1991-y):  Turkistonda  1917-yilgi 

ijtimoiy-siyosiy  o‘zgarishlar,  Turkistonda  sovet  hokimiyatining  o‘rnatilishi 

Turkiston  muxtoriyati,  O`rta  Osiyoda  milliy–hududiy  chegaralanish,  1917–

1940-yillarda  qoraqalpoqlar,  Ikkinchi  jahon  urushi  yillarida  O‘zbekiston, 

O‘zbekiston sanoati va qishloq xo‘jaligi front xizmatida, urush yillarida fan, 

ta’lim  va  madaniyat,  urushdan  keyingi  yillarda  O‘zbekiston  xalq 

xo‘jaligining  tiklanishi,  1950-1985-yillarda  O‘zbekistonning  ijtimoiy-

iqtisodiy,  siyosiy  hayoti,  Paxta  yakka  hokimligi  va  uning  oqibatlari,  fan, 

ta’lim  va  madaniyat,  Qoraqalpog`iston,  “Qayta  qurish”  siyosati  va  uning 

barbod bo‘lishi, O‘zbekistonning mustaqillik uchun harakatlari masalalarini 

o’z ichiga oladi. 

 

121 

 

II 

kurs: 

O‘zbekiston 

tarixi 

(1991-2014-y): 

O‘zbekiston 

Respublikasining  tashkil  topishi  vа  huquqiy  аsоslаrining  yarаtilishi,  1991-

2000-yillаrdа  O‘zbekiston  Rеspublikаsidа  dаvlаt  hokimiyati  оrgаnlаri  vа 

uning  tаkоmillаshtirilishi,1991-2000  yillаrdа  O‘zbekiston  Rеspublikаsidа 

mahalliy  o‘zini-o‘zi  boshqarish  organlari,  O‘zbekiston  Rеspublikаsidа 

iqtisоdiy  islоhоtlаr  va  ijtimоiy-siyosiy  hаyot,  O‘zbekiston  Rеspublikаsidа 

fаn va ta’lim, mаdаniyat va sportning rivojlanishi, O‘zbekiston Rеspublikаsi 

tаrkibidа  suvеrеn  Qоrаqоlpоg’istоn  Rеspublikаsi,  2001-2014-yillаrdа 

O‘zbekiston  Rеspublikаsidа  dаvlаt  bоshqаruv  оrgаnlаri  vа  uning  fаоliyati, 

iqtisоdiy tаrаqqiyot, ijtimоiy-siyosiy hаyot, O‘zbekiston Rеspublikаsidа fаn, 

ta’lim  vа  mаdаniyat,  O‘zbekiston  Rеspublikаsidа  fuqаrоlik  jаmiyatining 

tаkоmillаshuvi,  Milliy  xavfsizlikni  va  mamlakat  mudofaa  qobiliyatini 

mustahkamlanishi,  O‘zbekiston  Rеspublikаsining  jаhоn  hаmjаmiyati  bilаn 

intеgrаtsiyalаshuvi,  O‘zbekistonning  MDH  mаmlаkаtlаri,  Mаrkаziy  Osiyo 

mаmlаkаtlаri,  Shаrq  vа  G’аrb  mаmlаkаtlаri  bilаn  o’zаrо  hаmkоrligi 

mаsаlаlаri yoritib bеrilаdi. 

  

  

 

“O‘zbekiston tarixi” fanidan mavzular bo’yicha dars soatlari taqsimoti 

 

№ 

Fan bo‘limlari va mavzu 

Umumiy yuklama,soat 

Darslar turi bo‘yicha 

soatlar taqsimoti 

H

ammasi

 

J

ami

 

N

azariy

 (m

a

’ruza)

 

A

maliy

 

S

eminar

 

Must

aqil

 ish

 

 

I bo’lim. O‘zbekiston 1917-1991-yillarda 

58 

40 

36 

2  2  18 

 

I bob: 1917-1945- yillarda O‘zbekistonning ijtimoiy-

siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti (24 soat). 

35 

24 

22 

 

2  11 

1.

 

 

 

Kirish. Turkistonda 1917 -yilgi ijtimoiy-siyosiy 

o‘zgarishlar, Turkistonda sovet hokimiyatining 

o‘rnatilishi. Turkiston muxtoriyati 

3 

2 

2 

 

 

1 

2.

 

 Turkistonda sovetlar boshqaruvi tizimining 

mustahkamlanishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

3.

 

 Xorazm va Buxoro Xalq Sovet Respublikalarining 

tuzilishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

4.

 

 Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar 

3 

2 

2 

 

 

1 

122 

 

5.

 

 O‘rta Osiyoda milliy–hududiy chegaralanish va 

O‘zbekiston SSRning tuzilishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

6.

 

 Yer-suv islohotlari. Respublika qishloq xo‘jaligini 

jamoalashtirish va uning oqibatlari 

3 

2 

2 

 

 

1 

7.

 

 O‘zbekistonda ijtimoiy va madaniy-ma’rifiy hayot 

3 

2 

2 

 

 

1 

8.

 

 Qatag‘on siyosati va uning oqibatlari 

3 

2 

2 

 

 

1 

9.

 

 1917–1940-yillarda qoraqalpoqlar 

3 

2 

2 

 

 

1 

10.

 

 Ikkinchi jahon urushi yillarida O‘zbekiston. 

O‘zbekistonlik jangchilarning fashizmni tor-mor 

etishdagi jasoratlari 

3 

2 

2 

 

 

1 

11.

 

 O‘zbekiston sanoati va qishloq xo‘jaligi front xizmatida  2 

2 

 

 

2   

12.

 

 Urush yillarida fan, ta’lim va madaniyat 

3 

2 

2 

 

 

1 

 

II bob. 1946-1990-yillarda O‘zbekistonning ijtimoiy-

siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti. (16 soat). 

23 

16 

16 

 

 

7 

13.

 

 Urushdan keyingi yillarda O‘zbekiston xalq 

xo‘jaligining tiklanishi. Ma’muriyatchilikning 

kuchayishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

14.

 

 1950-1985-yillarda O‘zbekistonning ijtimoiy-siyosiy 

hayoti 

3 

2 

2 

 

 

1 

15.

 

 1950-1985-yillarda O‘zbekiston iqtisodiy hayoti. Paxta 

yakka hokimligi va uning oqibatlari. 

3 

2 

2 

 

 

1 

16.

 

 1950-1985-yillirda fan, ta’lim va madaniyat 

3 

2 

2 

 

 

1 

17.

 

 1946-1985-yillarda Qoraqalpog`iston 

3 

2 

2 

 

 

1 

18.

 

 “Qayta qurish” siyosati va uning barbod bo‘lishi. 

3 

2 

2 

 

 

1 

19.

 

 O‘zbekistonning mustaqillik uchun harakatlari 

3 

2 

2 

 

 

1 

20.

 

 Umumlashtiruvchi dars 

2 

2 

 

2   

 

II bo’lim. Mustaqil O‘zbekiston ning siyosiy, ijtimoiy- 

iqtisodiy va madaniy taraqqiyoti 

58 

40 

36 

 

4  18 

I bob: 1991-2000-yillаrdа O‘zbekiston (16 soat) 

23 

16 

14 

 

2  7 

21.

 

 O‘zbekiston Respublikasining tashkil topishi vа 

huquqiy аsоslаrining yarаtilishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

22.

 

 1991-2000-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа dаvlаt 

hokimiyati оrgаnlаri vа uning tаkоmillаshtirilishi 

3 

2 

2 

 

 

1 

23.

 

 1991-2000 yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

Mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarish organlari 

3 

2 

2 

 

 

1 

24.

 

 1991-2000 yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

iqtisоdiy islоhоtlаr. 

3 

2 

2 

 

 

1 

25.

 

 1991-2000 yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

ijtimоiy-siyosiy hаyot 

3 

2 

2 

 

 

1 

26.

 

 1991-2000 yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа fаn va 

ta’lim. 

3 

2 

2 

 

 

1 

27.

 

 1991-2000 yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

mаdаniyat va sport. 

2 

2 

 

 

2   

28.

 

 O‘zbekiston Rеspublikаsi tаrkibidа suvеrеn 

Qоrаqalpоg’istоn Rеspublikаsi 

3 

2 

2 

 

 

1 

 

II bob: 2001-2014-yillаrdа O‘zbekistonning ijtimoiy- 18 

12 

12 

 

 

6 

123 

 

iqtisodiy va madaniy taraqqiyoti  (12 soat) 

29.

 

 2001-2014-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа dаvlаt 

bоshqаruv оrgаnlаri vа uning fаоliyati 

3 

2 

2 

 

 

1 

30.

 

 2001-2014-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

iqtisоdiy tаrаqqiyot 

3 

2 

2 

 

 

1 

31.

 

 2001-2014-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

ijtimоiy-siyosiy hаyot. 

3 

2 

2 

 

 

1 

32.

 

 2001-2014-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа fаn, 

ta’lim vа mаdаniyat 

3 

2 

2 

 

 

1 

33.

 

 2001-2014-yillаrdа O‘zbekiston Rеspublikаsidа 

fuqаrоlik jаmiyatining tаkоmillаshuvi 

3 

2 

2 

 

 

1 

34.

 

 Milliy xavfsizlikni va mamlakat mudofaa qobiliyatini 

mustahkamlanishi. 

3 

2 

2 

 

 

1 

 

III bob: O‘zbekiston jahon hamjamiyatida (12 soat) 

17 

12 

10 

 

2  5 

35.

 

 O‘zbekiston Rеspublikаsining jаhоn hаmjаmiyati bilаn 

intеgrаtsiyalаshuvi 

3 

2 

2 

 

 

1 

36.

 

 O‘zbekistonning MDH mаmlаkаtlаri bilаn o’zаrо 

hаmkоrligi 

3 

2 

2 

 

 

1 

37.

 

 O‘zbekistonning Mаrkаziy Osiyo mаmlаkаtlаri bilаn 

o’zаrо hаmkоrligi 

2 

2 

 

 

2   

38.

 

 O‘zbekistonning Shаrq mаmlаkаtlаri bilаn hаmkоrligi 

3 

2 

2 

 

 

1 

39.

 

 O‘zbekistonning G’аrb mаmlаkаtlаri bilаn hаmkоrligi 

3 

2 

2 

 

 

1 

40.

 

 Umumiy takrorlash. 

3 

2 

2 

 

 

1 

Jami 

116 

80 

72 

2  6  36 

 

 

I-bo’lim. O‘zbekiston tarixi (1917-1991-yillar) 

 

I-bob: 1917-1945-yillarda O‘zbekistonning ijtimoiy-siyosiy, 

iqtisodiy va madaniy hayoti  

 

1- mavzu: Kirish. Turkistonda 1917-yilgi ijtimoiy-siyosiy 

o‘zgarishlar, Turkistonda sovet hokimiyatining o‘rnatilishi Turkiston 

muxtoriyati (2 soat) 

 

O‘zbekiston  Respublikasi  Milliy  mustaqil  taraqqiyoti  sharoitida 

akademik  litseylar,  kasb-hunar  kollejlari  oldida  turgan  buyuk  va  ulkan 

vazifalarni  hal  etishda  O‘zbekiston  tarixi  o‘quv  fanining  ahamiyati. 

Akademik  litsey,  kasb-hunar  kollejlarida  o‘qitiladigan  O‘zbekiston 

tarixining o‘ziga xos xususiyatlari, uning davrlari, manbalari. 

Fevral inqilobi ta’sirida o‘lkada amalga oshirilgan tub ijtimoiy-siyosiy 

o‘zgarishlar.  Turkistonda  Rossiya  Muvaqqat  hukumati  Turkiston 

qo‘mitasining hamda ishchi va askar deputatlari sovetining tashkil topishi. 

124 

 

Jadidchilik  harakatining  kuchayishi.  Umumturkiston  musulmonlari 

qurultoylari.  Turkiston  o‘lka  musulmonlar  Sho‘rosining  vujudga  kelishi, 

uning joylardagi faoliyati.  

Petrogradda  1917-yil  oktyabrda  yuz  bergan  davlat  to‘ntarilishi,  uning 

Turkiston  hayotiga  ta’siri.  Turkistonda  Sovet  hokimiyatining  zo‘rlik  bilan 

o‘rnatilishi. Turkiston xalq Komissarlari Soveti.  

Turkiston Muxtoriyatiniing tuzilishi va faoliyati.  

 

2-mavzu: Turkistonda sovetlar boshqaruvi tizimining 

mustahkamlanishi 

Turkistonda  sovet  boshqaruv-ma`muriy  tizimining  tashkil  qilinishi. 

Turkiston  Respublikasining  Xalq  xo`jaligi  Kengashining  tuzilishi.  Qishloq 

xo`jaligiga  nisbatan  siyosat  va  o`tkazilgan  chora  -tadbirlar.  Turkiston 

Muxtor  Sovet  Sotsialistik  Respublikasi  (TASSR)  ning  tuzilishi.  Turkiston 

Kompartiyasining  tashkil  etilishi.  O‘lkada  bolsheviklar  hokimiyatining 

kuchayishi.  Milliy  rahbar  xodimlarning  faoliyati.  Turor  Risqulov,  Nazir 

To`raqulov,  Qayg`usiz  Otaboyev,  Abdulla  Rahimboyev,  In’omjon 

Xidiraliyev. 

Turkiston 

o`lkasi 

Musulmonlar 

byurosi. 

Turkistonda 

bolshevistik diktatura va uning mohiyati. 

3-mavzu: Xorazm va Buxoro Xalq Sovet Respublikalarining 

tuzilishi 

 Xorazmda  1917-yildagi  islohotchilik  harakati,  natijalari  va  mohiyati. 

Polvonniyoz  Hoji  Yusupov,  Bobooxun  Salimov,  Husaynbek  Matmurodov 

faoliyatlari. “Yosh xivaliklar” harakatining faollashuvi. Xorazmdagi siyosiy 

va  iqtisodiy  vaziyatning  murakkablashuvi.  Junaidxonning  hokimiyatni 

egallashi.  Said  Abdullaning  xon  deb  e’lon  qilinishi.  Bolshevistik 

tajovuskorlikning  kuchayishi.  Xorazm  Xalq  Sovet  Respublikasining  tashkil 

etilishi.  Respublikada  hokimiyat  tizimining  shakllanishi.  Polvonniyoz  Hoji 

Yusupov  boshchiligidagi  hukumatning  faoliyati.  Respublikada  siyosiy 

beqarorlik, noroziliklarni keltirib chiqargan sabablar. 1921-yil martida Yosh 

xivalik  P.Yusupov  boshliq  hukumatning  ag`darilishi.  Xorazmda  g`oyaviy-

siyosiy  vaziyatning  keskinlashib  borishi.  XXSRning  Xorazm  Sovet 

Sotsialistik Respublikasi (XSSR) deb o`zgartirilishi va uning tashqi siyosati. 

Buxoro  amirligidagi  1917-yildagi  ahvol.  “Yosh  buxoroliklar”ning 

faollashuvi.  F.Kolesovning  Buxoroga  uyushtirgan  harbiy  hujumi.  Qiziltepa 

bitimi. 1918–1920-yillarda Buxorodagi ijtimoiy-siyosiy ahvol. Buxoro Xalq 

Sovet  Respublikasi(BXSR)ning  tuzilishi.  BXSRdagi  ijtimoiy-iqtisodiy 

o`zgarishlar.  F.Xo`jayev  boshchiligidagi  hukumat  faoliyati.  G’oyaviy-

siyosiy vaziyatning o’zgarib borishi. BXSR olib borgan tashqi siyosati. 

 

4-mavzu: Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar  

125 

 

 

Sovet hokimiyatiga  qarshi  qurolli harakatlarning boshlanishi.  Farg`ona 

vodiysidagi  sovet  hokimiyatiga  qarshi  qurolli  harakat,  uning  maqsadlari  va 

mohiyati.  Katta  Ergash,  Madaminbek,  Shermuhammadbek  va  boshqa 

qo‘rboshilar.  Harakatning  Turkiston  siyosiy  muhitiga  ta`siri.  Farg`ona 

muvaqqat muxtoriyat hukumatining tuzilishi.  

Buxoro  respublikasida  sovetlarga  qarshi  kurash.  Ibrohimbek,  Mulla 

Abdulqahhor, Anvar Poshsho, Davlatmandbek, Jabborbek.  

Xorazmda  qurolli  harakatlarining  boshlanishi  va  kengayib  borishi. 

Qurbon-Mamed  Sardor  -  Junaidxon,  Madraimboy,  Sa’dulla  bola,  Shokir 

bola, Mavlonbek. Harakatning mag`lubiyati.  

«Bosmachilik»  deb  nom  olgan  qarshilik  ko‘rsatish  harakatining 

mohiyati, harakatlantiruvchi kuchlari, bosqichlari. 

 

 

 

 

 

5-mavzu: O`rta Osiyoda milliy–hududiy chegaralanish va 

O‘zbekiston SSRning tuzilishi 

 

Turkiston – mintaqa xalqlarining yagona makoni, umumiy vatani. Sovet 

hokimiyatining  Turkistonda  yuritgan  milliy  siyosati.  O‘lka  xalqlarining  o‘z 

milliy  davlatchiligini  o‘zi  belgilashga  intilishi,  bu  urinishning  Sovet 

hokimiyati  tomonidan  barbod  etilishi.  Markaz  va  milliy  yetakchilar 

qarashlarining  to`qnashuvi.  TASSR,  Buxoro  va  Xorazm  respublikalarining 

chegarlanishga munosabati.  

1924-yilgi  milliy-hududiy  chegaralanish.  O`zbekiston  SSRning  tashkil 

etilishi,  uning  hududi,  aholisi.  Boshqaruv  mahkamalari,  ijtimoiy-siyosiy  va 

jamoat tashkilotlarini tuzilishi. Chegaralanish yakunlari. 1927-yilgi va 1937-

yilgi O`zbekiston SSR Konstitutsiyalarining qabul qilinishi.  

 

6-mavzu: Yer-suv islohotlari. Respublika qishloq xo‘jaligini 

jamoalashtirish va uning oqibatlari 

 

Sovet  hokimiyatining  yangi  iqtisodiy  siyosati,  uning  mohiyati  va 

Turkiston  o‘lkasida  uni  amalga  oshirish  masalalari.  Yer-suv  islohotlari, 

ularning amalga oshirilish bosqichlari. 

1921-1922-yillarda  Turkistonda  o‘tkazilgan  yer-suv  islohoti  va  uning 

mohiyati.  

126 

 

O‘zbekistonda  Sovet  hokimiyati  yuritgan  agrar  siyosatning 

mustamlakachilik 

mohiyati. 

1925-1929-yillarda 

o‘tkazilgan  yer-suv 

islohotining  maqsadlari.  O‘zbekistonda  paxta  yakka  hokimligini  amalga 

oshirish  siyosati  va  amaliyoti.  Qishloq  xo‘jaligini  zo‘ravonlik  yo‘li  bilan 

jamoalashtirish, o‘ziga to‘q dehqonlarni “quloqlashtirish”, surgun qilish, sinf 

sifatida tugatish siyosati, uning oqibatlari. 

 

7-mavzu: O‘zbekistonda ijtimoiy va madaniy-ma’rifiy hayot 

 

“Hujum”  harakatining  uyushtirilishi.  Uning  mohiyati  va  oqibatlari. 

Aholining ijtimoiy turmushidagi o’zgarishlar, tibbiyot. 

O`zbekistonda  1917-1924-yillardagi  ma’naviy-madaniy  muhitning 

xususiyatlari. Xalq ta’limi. Sovet hokimiyatining O‘zbekistonda yangi ta’lim 

tizimini  joriy  etishdan  ko‘zlagan  asosiy  maqsadi.  1929  va  1940-yillardagi 

yozuv  islohotlari.  Oliy  ta’lim  tizimi.  Milliy  ziyoli  kadrlarning  o‘lkada 

maorifni  va  oliy  ta’limni  rivojlantirish,  fan  sohalaridagi  faoliyati. 

O‘zbekiston fanlar akademiyasining tashkil etilishi.  

O`zbek adabiyoti. «Chig`atoy gurungi» uyushmasi. XX asrning 20-30-

yillardagi  atoqli  o`zbek  yozuvchilari  va  ma’rifatparvarlarining  asosiy 

vakillari va ularning asarlari. Milliy san`at. Matbuot, ma’rifat maskanlari.