O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

tarafidan  yoki  ikkala  tarafidan  uzatilishi  mumkin.  8.1-rasmda 

meliorativ  tizimlarda  keng  qo’llaniladigan  markazdan  qochma 

nasosning  sxematik  tuzilishi  ko’rsatilgan.  Bu  sxemadagi  nasosda 

suyuqlik  ishchi  g’ildirakga  uning  bir  tarafidan  kirib  keladi.  Shuni 

eslatib  o’tish  lozimki,  markazdan  qochma  nasoslarning  ishlashi 

uchun ulardagi spiralsimon ish qurilmasi (kamera) va so’rish quvuri 

suvga to’ldirilgan bo’lishi kerak. 

---

 

47 

G’ildirakning  aylanishi  jarayonida  kuraklar  orasidagi  elementar 

m  massali  suyuqlikda  quyidagi  formula  bo’yicha  aniqlanadigan 

markazdan qochma kuch o’yg’otiladi: 

F

m

 = m

r

2



, 

 

bu  yerda 



  -  valning  burchak  tezligi,   

r

  -  val  o’qidan  elementar 

hajmgacha bo’lgan masofa. 

  Markazdan qochma kuch ta‘sirida suyuqlik g’ildirak markazidan 

kuraklar bo’yicha g’ildirak gardishlari tomonga siljiy boshlaydi. Keyin 

u olib ketish kamerasiga tushadi, bu yerda esa tezlikning kamayishi 

hisobiga  bosim  ortadi.  Bu  bosim  ta‘sirida  suyuqlik  bosim  quvuri 

tomonga harakatlana boshlaydi.  

 

8.1-rasm. Markazdan qochma nasosning sxematik tuzilishi:  1 – ishchi g’ildirak; 2 – kuraklar; 

3 – val; 4 – spiralsimon ish kamerasi; 5 – so’rish konfuzori; 6 – so’rish quvuri; 7 – bosim 

diffuzori; 8 – bosim quvuri.