O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 

 

 

SPORTCHILARNING SPORT ANAMNЕZI VA  

JISMONIY RIVOJLANISHI 

 

Tibbiy  nazoratda  jismoniy  rivojlanish  ko`rsatgichlarini 

aniqlash va baholash 

Jismoniy  rivojlanish  ko`rsatgichlari  antropometrik  tekshirish 

usuli yordamida aniqlanadi va baholanadi. 

Bu o`z navbatida 3 guruh tekshiruv usullaridan iborat: 

1.  Jismoniy  rivojlanishning  somatoskopik  tekshiruv  usuli 

va ko`rsatgichlari. 

Tekshiriluvchi tanasini yechingan holatida tekshirish 

Teri  ko`satgichlari:  normada  teri  silliq, tarangligi  yaxshi deb 

baholanadi. 

Terining  salbiy  o`zgarishlarida:  terida  toshmalar,  yiringli 

yaralar, jarohat  qoldiqlari, chandiqlar,  g`adir-budurliklar, tarangligi 

boshashgan-salqi, quruq, nam deb baholanishi mumkin. 

46 

71 

---

  

tashkil  etilishi  va  o`tkazilishi  qoniqarli,  70  foizdan  ko`p  bo`lsa, 

yaxshi, 60 foizdan kam bo`lsa, qoniqarsiz hisoblanadi. 

Harakatlanish  zichligining  yaxshi  bo`lishi  quyidagilarga 

bog`liq: 

1. O`qituvchi-trenerning bilimi va  tajribasi yetarli bo`lishiga; 

2. Sport buyumlari bilan yaxshi ta`minlanganligiga; 

3.  Sport  kiyimlari  va  poyabzali  bilan  yaxshi  ta`minlangan-

ligiga; 

4.  Mashg`ulot  bajaruvchilarning  bir-biriga  mos  bo`lishlari, 

faolligi, intizomli bo`lishlari muhim ahamiyatga ega. 

O`qituvchi-trener  bir  turdagi  mashg`ulotni  bajarish  uchun              

2  nafar  shug`ullanuvchini  birga  qo`yadi  (hamroh-naparnik). 

Ularning  biri  tez  harakatlanuvchi,  ikkinchisi  sekinroq  harakat-

lanuvchi bo`lishi kerak. Shunda tez harakatlanuvchi, sekin harakat-

lanuvchining  harakatini  tezlashuviga  undaydi,  sekin  harakat-

lanuvchi  esa,  o`z  navbatida,  tez  harakatlanuvchining  harakatini 

biroz sekinlashtirib, uning charchab qolishining oldini olishga hissa 

qo`shadi. 

Ikkita  sekin  harakatlanuvchi  bir  bo`lsa,  harakat  zichligi  juda 

pasayib ketadi. 

Aksincha,  ikkita  tez  harakatlanuvchi  bir  bo`lsa,  ularning 

ikkalasi mashg`ulot boshlanishida tez harakatlanib, mashg`ulotning 

ikkinchi  yarmida  charchab  qoladi  va  harakat  zichligi  kamayadi 

(Oliy nerv faoliyati xolerik  tipida bo`lganlar o`zining imkoniyatiga 

qaramay  mashq  boshida  tez  harakat  qiladilar,  mashqning  ikkinchi 

yarmida esa charchab qoladilar). 

Shunday  qilib,  ko`rinib  turibdiki,  shug`ullanuvchilarni  bir-

biriga  mos  qilib  tanlashda,  ya`ni  mashg`ulotni  tashkil  etish  va 

o`tkazishda,  o`qituvchi  (trener)  ning  bilimi  va  tajribasi  katta  rol 

o`ynaydi.