O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

1.6. Buxgalteriya hisobi axborotlaridan foydalanuvchilar  
 
Buxgalteriya hisobi o‘ziga xos xususiyatlari tufayli ko‘p hollarda 
«biznesning tili», rivojlangan bozor ishtirokchilarining muloqat qiladi-
gan umumiy tili deb e’tirof etiladi. Tegishli axborotlar ulardan foy-
Q a r o r
Qaror qabul qiluvchi 
shaxs 
Ma’lumotlarni bir 
tizimga keltirish  
Ma’lumotlarni yig‘ish  
Ma’lumotlarni 
ro‘yxatga olish  
Boshqaruv obyektlari: 
aktivlar, passivlar va moliya‐
xo‘jalik faoliyati  

---

 
 
19
dalanuvchilarga buxgalteriya hisobi tilida, ya’ni tadbirkorlar «o‘qiy 
oladigan» tilda etkaziladi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt to‘g‘risidagi ax-
borotlarga qiziquvchi istalgan yuridik yoki jismoniy shaxs moliyaviy hi-
sobotdan foydalanuvchi deb tan olinadi. Shu munosabat bilan hisob ax-
borotlaridan foydalanuvchilar doirasining manfaatlari shakllanadi. Maz-
kur foydalanuvchilar doirasi etarli darajada barqaror bo‘lishiga 
qaramasdan, ularning axborotlarga talabi har xil. Farqlar eng avvalo? 
manfaatlar xilma-xilligidan kelib chiqadi. Birovlarni mazkur xo‘jalik yu-
rituvchi subyektga quyilgan kapitaldan olinadigan daromad qiziqtirsa, 
boshqalarni – ushbu daromadni soliqqa tortish, uchinchi birovlarni – sar-
flangan mehnatga to‘liq va o‘z vaqtida haq to‘lash hamda boshqa shu 
kabilar qiziqtiradi. Hisob axborotidan foydalanuvchilar talablarining 
xilma-xilligi foydalanuvchilarning tarkibi bilan ham bog‘liq (1.6-rasm).  
Buxgalteriya hisobi xalqaro standartlari umumiy konsepsiyasiga 
muvofiq hisob axborotlaridan foydalanuvchilar: xizmatchilar, mol 
etkazib beruvchilar, kreditorlar, investorlar, xaridorlar, hukumat, 
jamoatchilik hisoblanadi.