O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

4. Uzviy aloqa funksiyasi. Buxgalteriya hisobi uzviy aloqa funk-
siyasini bajarib, busiz boshqaruv tizimining faoliyati ma’nosiz bo‘lib 
qoladi, buning ustiga keng ko‘lamda kompyuterlashtirilgan sharoitda 
faoliyat ko‘rsatadigan tizimli buxgalteriya hisobi boshqaruv xodimlarini 
korxona va uning bo‘linmalarining ma’lum davr ichidagi faoliyati 
to‘g‘risida, xo‘jalik mablag‘lari, ularning vujudga kelish manbalari va 
korxonaning majburiyatlari haqida, mol yetkazib beruvchilar, xaridorlar, 
buyurtmachilar, banklar, soliq inspeksiyasi, investorlar va boshqa xorijiy 
hamkorlar bilan o‘zaro munosabatlar to‘g‘risida, moliyaviy natijalarni 
shakllantirish, foydaning ishlatilishi va jamg‘arilishi to‘g‘risida, mulk-
dorlar (aksiyadorlar, paychilar, ta’sischilar va h.k.) bilan munosabatlar 
to‘g‘risida haqiqiy ma’lumotlar bilan ta’minlaydi. 
Ko‘rsatkichlarning haqiqiy miqdorini aks ettiradigan buxgalteriya 
axborotlari yordamida uzviy aloqadan foydalangan holda biznes-reja 
ko‘rsatkichlari, standartlar, norma va normativlar, smetalar bajarilishi, 
barcha turdagi resurslardan oqilona foydalanish ustidan nazorat 
o‘rnatiladi, har xil kamchiliklar bartaraf etiladi. Ishlab chiqarish imkoni-
yatlari va ularning safarbar etilish hamda ishlatilish darajasi aniqlanadi 
(1.5-rasm). 
Buxgalteriya hisobi tizimi boshqaruvni uzviy aloqa orqali har qan-
day darajada ta’minlay oladi. Boshqa hech qanday tizim ushbu vazifani 
bajara olmaydi. 

---

 
 
18
Uzviy aloqa funksiyasi, odatda asosan dastlabki hujjatlardan oli-
nadigan, turli xil tashuvchilardagi birlamchi axborotni bajaradi. Ma-
salan, mehnatga haq to‘lash to‘g‘risidagi ishbay naryadlarda mavjud 
bo‘lgan axborotlar, ham bajarilgan ishlarning haqiqiy hajmini hisobga 
olish uchun, ham ma’lum davr ichidagi rejalashtirilgan har bir tadbir 
bo‘yicha rejadan chetga chiqishlarni aniqlash uchun ishlatiladi.