138
< MeO > + [C] = [Me] + {CO},
(3.31)
< MeO > → [MeO],
(3.32)
< MeO > → (MeO).
(3.33)
(3.29) va (3.33) reaksiyalar futerovkaning shlak oksidlari bilan o‗zaro ta‘sirini
tavsiflaydi. Bunda yoxud kimyoviy o‗zaro ta‘sir (3.29) sodir bo‗ladi, yoxud oksid
shlakda eriydi (3.33). Bunday o‗zaro ta‘sir vagrankalarda keng tarqalgan.
Vagrankalarning futerovkasi «yonib tushadi», chunki
shlak devorlardan oqib
tushayotganda futerovkani (3.29) reaksiya va (3.33) lar bo‗yicha yeb ishdan
chiqaradi. Futerovkaning metall bilan (3.30)—(3.32) reaksiyalar bo‗yicha
sodir
bo‗ladigan o‗zaro ta‘siri ham futerovkaning yeyilishiga va turli elementlarning
metallga o‗tishiga olib keladi.
Cho‗yanni tigelli induksion pechlarda (ITP)
suyuqlantirib olishda tigel
reaksiyasining muvozanatda bo‗lishi katta ahamiyatga ega bo‗ladi:
< SiO
2
> + [2C] = [Si] + {2CO},
(3.34)
bu metall temperaturasiga qarab, [Si] va [C] larning muvozanat diagrammalari bilan
xarakterlanadi (3.5- rasm).
Si, %
3.5- rasm. Tigel reaksiyasi diagrammasi (tutash chiziq – p
CO
= 0,03 MPa,
139
punktir chiziq – pCO = 0,15 MPa).
Ushbu diagramma
,
,
va p
CO
larning (3.34)
reaksiya- ning
muvozanatiga ta‘sirini hisobga olib yasaladi. Mazkur reaksiyaning muvozanatda
bo‗lish konstantasi quyidagi ko‗rinishga ega:
, (3.35)
. (3.36)
Konstantaning har bir qiymatiga ma‘lum muvozanat temperaturagi mos keladi:
(
)
. (3.37)
Tigel reaksiyasi ikkita rejimda o‗tishi mumkin:
—
CO ning mavjud gaz pufakchasida ajralib chiqishi
—
CO ning gazning paydo bo‗layotgan pufakchasida ajralib chiqishi (p
CO
≈ 0,15
MPa, 0,1 MPa — atmosfera bosimi va Δp ≈ 0,05 MPa — sirt taranglikni yengish
uchun zarur bo‗ladigan bosim).
Lekin suyuqlantirib olish shart- sharoitlarini to‗la baholash uchun hamma vaqt
ham termodinamik analiz olkazish yetarli bo‗lavermaydi. Masalan,
qayta
suyuqlantirishda briketlanmagan qirindining yuzasi katta bo‗lishi tufayli koks
vagrankasining ancha kam oksidlash sharoitlarida
ham elektr pechlaridagiga
qaraganda ko‗p oksidlanadi, chunki bu yerda jarayon
mexanikasi va kinetikasi
ma‘lum rol o‗ynaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: