O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

3.12. Magniy qotishmalarini suyuqlantirish 
Jarayonning fizik- kimyoviy xarakteristikasi. Magniy yengil va nisbatan 
oson eriydigan metallar (t
er
= 650 ºC, ρ = 1738 kg/m
3
) jumlasiga kiradi. 
Suyuqlantirilgan holatda magniy va uning qotishmalarining o‗ziga xos xususiyati — 
ularning yuqori darajada kimyoviy aktivligidir: hosil bo‗ladigan g‗ovak oksid 
pardasi suyuqlanmani jadal oksidlanish va yonib ketishdan saqlamaydi. Shu sababli 
magniy qotishmalarni suyuqlantirishda ma‘lum qiyinchiliklar tug‗iladi. 
Kislorod va azot amalda magniyda erimaydi, balki u bilan suyuq- lanmaga 
qaraganda ancha yuqori zichlikka ega bo‗lgan MgO va MgN
2
birikmalar hosil 
qiladiki, bu esa ularga suyuqlanma vannasining tagiga cho‗kishga imkon beradi. 
Suyuqlantirish va quyish jarayonlarida magniy qotishmalari ko‗p miqdorda vodorod 
yutadi. Magniy qotishmalarini nodir- yer metallari ittriy va seriy bilan 
suyuqlantirishda ajralish yuzasi suyuqlanma — flusda legirlovchi elcmentlar bilan 
fluslar komponentlari orasida almashinuv reaksiyalari sodir bo‗ladi, bu esa qimmat 
turadigan komponentlarning yo‗qolishiga olib keladi: 
2Ce + 3MgCl
2
→ 3Mg + 2CeCl
3
, (3.78) 
2Y +3MgCl
2
→ 3Mg + 2YCl
3
, (3.79) 
2Y + 3MgF
2
→ 3Mg + 2YF
3
. (3.80) 

---

231 
Oksid pardasining zichligini oshirish va alangalanib ketishining oldini olish 
uchun xloridli fluslar bilan tozalangandan keyin suyuqlanma yuzasiga, odatda, 
tarkibida MgF, CaF
2
, AlF
3
, B
2
O
3
bo‗lgan xloridsiz fluslar beriladi. Magniy 
qotishmalarida ittriy, seriy, lantan, neodim, toriy va kalsiy bo‗lganda yo‗qotishlarni 
kamaytirish uchun xlorsiz fluslardan foydalanish yoki flussiz himoya atmosferasida 
suyuqlantirish tavsiya etiladi.