O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Tanishlar va qarindosh – urug‘larnikiga tashrif. Turistik statistikaning 
ko‘rsatishicha, sayohatning bu turi o‘zida xalqaro turizmning katta segmentini 
mujassam etgan. Qarindoshlar bilan uchrashish maqsadida juda tez-tez safarlar qayta 
takrorlanadi, bo‘lish davomiyligi esa ishga doir va rekreatsion safarlardan ortiqdir. 
Misol uchun, arab mamlakatlari, Hindiston, Pokistondan Angliyada yashayotgan 
do‘stlari, qarindoshlarini ko‘rgani doimiy ravishda mehmonlar tashrif buyuradi. 
Rossiya va Ukrainaga Kanada, AQShdan ajdodlari slovyan bo‘lgan oila a’zolari 
kelishadi. 
Turistik bozorning mazkur segmenti yana etnik yoki qo‘msash – sog‘inish 
turizmi deb ham ataladi. Bu odamlarni do‘stlari, qarindoshlari bilan uchrashish 
ehtiyojga bog‘liq bo‘lib, xalqaro turistik almashinishda muhim o‘rin egallaydi. 
Odatda bozorning bu segmentida ishlashga bir necha turfirmalar ixtisoslashadi. 
Diniy (ziyorat) turizmi hozirgi paytda ommaviy tus olayapti. Uning bir 
necha turlari ajratiladi: 
 ziyorat (muqaddas joylarga tashrif va ibodat qilish); 
 bilimni orttirish safari (diniy, tarixiy yodgorliklar va boshqalar bilan 
tanishish); 
 ilmiy safar din bilan shug‘ullanuvchi (tarixchi va boshqa mutaxassislarni 
safari). 
1.3.4. Harakatlanish usullari bo‘yicha tasniflash
(klassifikatsiyalash) 
 
Harakatlanish usuli va tanlangan transport turiga bog‘liq holda turizmni 
aviatsion, temiryo‘l, avtoturizm, avtobusli, suv, piyoda, velosipedli turlarga ajratish 
mumkin. 
Sayohatchi qaysi bir transport turini tanlamasin bugungi kunda ixcham va 
qulaylik, sayohat xavfsizligi zarur shartlardan hisoblanadi. Sayohat xavfsizligi 
ko‘rsatkichlari avariyalar (transport turlari bo‘yicha yillik avariyalar soni) va shaxsiy 
xavfsizlik hisoblanadi. Bunda 100 000 kishi hisobga yo‘l-transport hodisalarida xalok 

---

19 
bo‘lganlar soni asosiy ko‘rsatkich bo‘ladi. Rossiyada bu ko‘rsatkich avtotransportdan 
yuqori darajada foydalanilayotgan mamlakatlardagiga nisbatan ancha ko‘p. 
Turizm va transport shunchalik o‘zaro bog‘langanki, ularni biri-birisiz tasavvur 
qilib bo‘lmaydi. O‘zaro bog‘liqlikka misol: Recrtational Vehicles (RV) – avtotirkama 
yoki avtofurgon tipidagi g‘ildirak ustidagi uy (xuddi rossiyaning «Skiflariga 
o‘xshash) da bitta vositada joylashishi, harakatlanish qo‘shilib ketgan. Bunday 
g‘ildirakli uylarni sotishning o‘sishi ular uchun maxsus jihaozlangan to‘xtab turish 
maydonchalari, komponentlar qurilishini kengaytirishni talab qiladi. Bu esa o‘z 
navbatida ularni elektr, suv ta’minoti, kanalizatsiya, boshqa infratuzilmalarga ulashni 
taqazo etadi. 
Ko‘pchilik turistlar atrof bemolol ko‘rinib turadigan oynali, o‘tirg‘ichlari 
yotqiziladigan, hojatxonasi, musiqa, televizor, mikrofon, konditsoner uskunalari bilan 
jihaozlangan maxsus avtobuslarda sayohat qilishni xush ko‘rashadi. Bunday 
avtobuslar poyezdlar bormaydigan, samolyot uchmaydigan joylarga borish imkonini 
beradi. Avtobus parki ahvoli yer usti xizmati sifatini belgilovchi ko‘rsatkich 
hisoblanadi. 
Turistlar transportining alohida tipi-kemada sayohat qilishni yoqtirishadi. Bu 
yo‘lovchilarni faqat u portdan bu portga olib boradigan transprt vositasigina emas, 
balki joylashtirish, tunaydigan, ovqatlanadigan, eng yaxshi tur mahsulotlardan, 
xizmatlardan bahramand etadigan shinam kemalardir. Zamonaviy sayohat kemalari 
turistlar uchun quyidagi qulayliklarga ega: trenajer zali, basseyn, kinoteatr, 
videosalon, diskoteka, magazin, restoran va barlar, konsert zallari bilan jihozlangan. 
Ayrim kemalarda konferensiya zali, sinxron tarjima uchun uskunalar bor, bular ishga 
doir uchrashuvlar, ilmiy konferensiyalar o‘tkazishga imkon beradi. Sayohat 
kemalarining eng diqqatga molik tomoni – ovqatlanishdir. Kemadagi stabilizatorlar 
chayqalishni odam organizmiga ta’sirini pasaytiradi. Juda ko‘p kemalarda keng garaj 
binosi bor, bu esa turistlarga o‘zi bilan avtomobilini ham olish, kema to‘xtab 
turganda turli mamlakat portlarida undan foydalanish imkonini beradi.