1. Ot sifatida qo‘llaniluvchi FB lar:
N + N,: maiden name – qizlik familiya
N’s + N.: dog’s life-og‘ir hayot tarsi;
Ns' + N: ladies’ man – xushomadgo‘y
N+prp+N: the chapter of accidents– kutilmagan omadsiz holatlar;
N + A: knight errant –sayyor ritsar
N + and + N: lord and master –turmush o’rtoq
A + N: green room – foye
N + subordinate clause: ships that pass in the night –o’tkinchi uchrashuvlar
2. Fe’l sifatida qo‘llaniluvchi FB lar:
V + N.: take advantage -foydalanmoq
V + and + V:pick and choose –sinchiklab tanlash;
V + one’s + N + prp:snap one’s fingers at – tupurmoq;
V + one + N: give one the bird – haydamoq, bo’shatmoq.
V + subordinate clause:see how the land lies –holatni oydinlashtirish
3. Sifat kabi qo’llaniluvchi FB lar:
A+and+A,: high and mighty – kalamdimog‘
as+A+as+N.: as old as the hills –ming yillik tarixga ega
4. Ravish sifatida qo‘llaniluvchi FB lar:
N+N: tooth and nail –tish tirnog’i bilan
prp+N: by heart - yoddan
adv+prp+N: once in a blue moon –yuz yilda bir
cj+clause: before one can say Jack Robinson – ko’z ochib yumguncha;
5. Predlog sifatida qo‘llaniluvchi FB lar:
prp+N+prp,.:in consequence of –sababli, tufaayli
6.Undov so’z sifatida qo‘llaniluvchi FBlar: God bless you!-Olloh panohida saqlasin!
FB lar o‘zlarining semantik, funksional, uslubiy va sintaktik xususiyatlariga ko’ra so’z birikmalari, sodda va qo’shma gaplardan ajralib alohida bir turni tashkil etadi, ya’ni FB larda so‘z, so‘z birikmalari va gapning struktur belgilari neytrallashib, yaxlitlik kasb etadi. Shuning uchun bugungi kunda rivojlanib borayotgan ingliz tilshunosligida turli tipdagi so’z yasash qoliplari, semantik-funksional planda olingan frazeologizmlar orasidagi aloqalar o’raganilishi muhim. Bu esa ingliz tilshunosligi oldida yangi maqsadlarni ochadi. FB lar til egalari ongidagi, oraliq hodisalar sifatida tebranuvchi va noaniq xarakterga ega. L.V. Sherba xuddi ana shu tebranuvchi va noaniq hodisalar tilshunoslarni e’tiborini tortishi zarurligini ta’kidlab o’tgan edi. Afsuski so’z va so’z birikmalari va gap uzoq yillar davomida tilshunoslikning asosiy birliklari sifatida qabul qilib kelindi. Bu esa birinchidan til birliklarining iearxik (pog’onali) munosabatini chuqur tahlil etmaslikka olib keldi, ikkinchidan esa boshqa til birliklari, jumladan FB lar semantikasi ,funksional-uslubiy xususiyatlari tadqiqqiga soya tashlab turdi.
Smirnitskiy ingliz tilida turg‘un birikmalarni ikki turga bo‘lib o‘rganishni taklif qilgan [48;127]:
1) emotsionallikka boy bo‘lgan ekspressiv FB lar:soft in the head, along head; an apple of one’s eye
2) stilistik neytral birliklar:give a free hand, on the other hand, look after;
A.I. Alexina FB larning ma’no jihatdan bir-biriga yaqinlarini(sinonimlarni emas), masalan ma’lum bir munosabatni ifodalab keluvchi bir xil turkumga xos birliklarni semantik turkumlarga bo‘lib o‘rganishni taklif qilgan. Shu sababli u to be, to feel, to have va boshqa turkum biriklarni ma’lum bir semantik turkumlar deb to‘plab o‘rgangan. [8;veb-sayt]
FB lar obrazlilik va ekspressivlikni vujudga keltiruvchi murakkab vositalar bo‘lib, ular badiiy, siyosiy, publisistik matnlarning ifodaviy ta’sirchanligini oshirishga xizmat qiladi, shuning uchun ham FB larni o’rganish stilistikada ham muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek FB lar ixcham ma’no jihatdan salmoqdor birliklar sifatida davr ruhiga mos keladi, chunki hozirgi milliy qadriyatlarning tiklanish davri so’zlovchidan tilni chuqur bilishni, fikrni ixcham, asosli obrazli va ta’sirchan shaklda ifodalashni talab etadi
Do'stlaringiz bilan baham: |
