O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

G'arbiy Yevropa. 
Yevrosiyo materigining chekka g'arbiy ya'ni Atlantika okeaniga tutashgan va 
mo''tadil mintaqada joylashgan qismi sharqiy Yevropa yoki sharqiy yevropa 
tekisligi va subtropik mintaqalarda joylashgan janubiyEvropalarga qarama-qarshi
o'laroq umumiy bir nom g'arbiy yevropa nomi bilan atalishi mumkin. G'arbiy 

---

20 
Yevropa ichidagi tabiat tafovutlari territoriya ayrim qismlarining paydo bo'lishi 
va neotektonik proseslarining namoyon bo'lishi darajasiga geografik kenglikda
hamda atlantika okeaniga nisbatan tutgan o'rniga bog'liqdir. G'arbiy yevropa
qirg'oqlari yaqinida maydoniga ko'ra eng katta dengiz skandinaviya yarim oroli 
bilan islandiya yarim oroli orasida joylashgan Norvegiya dengizidir. U Atlantika
okeanida suv osti tizmasi orqali ajralgan bo'lib bu tizmasi farer va Shetland 
orollari joylashgan. Materik bilan Britaniya orollari o'rtasida shimoliy dengiz
joylashgan Faqat skandinaviya yarim orolii sohillari bo'ylab chuqurligi 200 m dan 
nov o'tgan dengizning qolgan qismi chuqurligi esa 100 m dan kam sayozliklar
chuqurligi 20 m dan kam.
Britaniya orollari g'arbiy yevropa quruiqliklar yaqinidagi birdan-bir yirik 
arxipalagidir uning sostaviga ikki yirik orollar men buyuk Britaniya bilan Irlandiya
va ko'pdan ko'p mayda orollar men Anglis Uayt ichki va tashqi Gebrid Orkley va 
Shotlandiya orollari kiradi. Arxipalagning umumiy maydoni 325 ming km2
bundan 244 ming km2 buyuk britaniya orollariga 84 ming km2 esa irlandiya 
oroliga to'g'ri keladi. Britaniya orollari Relyefida unga bakand bo'lmagan va 
tekislanib qolgan tog' massivlari ustun turadi. Bu tog' massivlari Artika suv osti
soyliklari hamda platolari bilan almashinadi. Eng baland yeri 1300 m dan salgina
oshadi o'rta yevropa tekisliklari (Alp) bu tabiiy oblast Atlantika okeani 
qirg'oqlaridan sharqda odra va visla suv ayirg'ichga cho'zilib ketgan. U Fransiya
territoriyasini (Alp va Piraney tog'larisiz) belgiyaning federativ respublikasi bilan
Germaniya Demokratik respublikasining o'rtacha qismini Chexeslovakiyaning o'rta 
qismi hamda o'rta Polshaning o'z ichiga oladi. Markaziy massiv biskaya qo'ltig'i 
sohili va Pirenet tog'larining shimoliy etagida Garonna past tekisligi yoki
akvitaniya havzasi joylashgan. Shimoliy Aura past tekisligi Relyefi xilma-xil 
bo'lgan shimoliy Fransiya past tekisligi yoki Parij havzasi rayoniga tutashib ketgan. 
Alp va Alp tog'lari tabiiy geografik o'lkasidagi shveysariya va Avsraliya joylashgan 
oblastining shimoliy qismlari Germaniya Federativ respublikasi g'arbiy qismlari
Fransiya janubiy qismlari Letaniya territoriyasida joylashgan. Alp tog'larining
sharqiy tarmoqlari Vengriya janubiy sharqiy tarmoqlari yugoslaviyaga kirib
borgan. Ba'zan alp tog'larining turli qismlarining Shveysariya alp tog'lari Fransiya
Alp tog'lari letaliya alp tog'lari va xakozo deb ataydilar. 
Savol: 
1. 
Shimoliy Yevropadagi qaysi hududlar kiritiladi? 
2. 
G'arbiy Yevropaga qaysi hududlar kiritiladi?