O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

Gviana tog'lar va tekisligi. Orinoko tekisligi. 
Gviana tog'ligining markaziy qismi eng baland ko'tarilgan va hammadan ko'p
parchalangan. Usti poleozoy erasining turli rangdagi qumtoshlar va kvarsitlar 
(kristal) bilan qoplangan ayrim tog' massivlari 2000 metrdan oshadi, tog'likning 
eng baland massivlari esa 2772 va 2950 m ga yetadi. Eng baland tog' massivlarining
kursismon tepalari o'rmonlar bilan jinslar har hil rangga ega kulrang oq qizil tusli. 
Tog'likning zinapoyasimon tik yonbag'irlaridan oqib tushadigan daryolar baland 
jarliklarni kesib o'tadi va ko'p sharsharalar hisil qiladi. Tog'likning markaziy 
qismini kesib o'tadigan daryolarda va uning eng baland massivlardan boshlangan va 
qumtosh hamda kvarsitlardagi tik jarliklardan tushadigan o'ng irmoqlarida
sharsharalar ayniqsa ko'p. Tog'likdan Gviana past tekisligiga tushadigan daryolarda 
ham sharsharalar yog'inlar rejimiga bog'liq. Shimoliy sharqda tog'lik 
yonbag'irlarida yog'inlar butun yil bo'yi yog'adi. Uncha baland bo'lmagan yerlarda
harorat bir tekis va yuqori Q26Q280 S bo'ladi. Tog'larga ko'tarilganda harorat 
pasayadi. 2000 m ga yaqin balandlikda havo harorati Q10Q150 S dan oshmaydi. 
Atlantika okeani bo'yida mangra o'rmonlar tarqalgan bo'lib okeandan uzoqlashgan 
sari ular o'rnini o'rmonlar egallab boradi. Sernam tropik o'rmonlar daryo vodiylari 
bo'ylab ham tog'likning ichki qismlariga kirib boradi. Biroq yer yuzasining katta 
qismini savannalar egallagan ular tog'likning ichki qismidan yassi platolarda va 
tog' yon bag'irlarida 400-500 m balandlikkacha tarqalgan. 
Orinoko tekisligi O'lka Atlantika okeani sohillaridan janubiy-g'arbda 
Amozoniya o'lkasining o'rmonlarigacha cho'zilgan. Relyefda bir necha erozion 
pog'ona aniq ifodalangan. Eng past pogona Orinoko daryosi va uning irmoqlari 
bo'ylab cho'zilgan past tekisliklar deyarli hamma yerda ham dengiz sathidan 100 m 
dan ortiq ko'tarilmagan. O'lka iqlimining asosiy hususiyati yog'inlarining fasliy
taqsimlanishidir. Yomg'irli davr o'rta xisobda apreldan oktabrgacha quruq davr 
esa noyabrdan martgacha davom etadi. Yillik yog'inning o'rtacha umumiy miqdori
shimolda 800 mm dan janubdan 100 mm gacha yetadi butun yil davomida havoning 
temperaturasi Q20 S dan kam bo'lmaydi. Orinoko tekisligi hozirgi vaqtga qadar zaif 
o'zlashtirilgan va aholi siyrak o'rnashgan faqat ayrim joylardagina haydaladigan 
yerlar bor. Janubga tomon daraxtlar toboro ko'p maydonni egallaydi daryolar 
bo'yida yirik to'qay o'rmonlari cho'zilgan biroq ko'proq palmalardan iborat. Bu 
yerning ha yvonot dunyosi hilma-hil va yahshi saqlangan.