O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti i-81-2 gurux Iqtisodiyot yo‘nalishi

Mahalla mulki. Mahalla ijtimoiy o`z-o`zini boshqarishning boshlang`ich bo`g`ini hisoblanadi. Mahalla mulki quyidagi mablag`lardan shakllanadi:
–mahalla aholisining birgalikdagi mehnat faoliyati va ularning umumiy daromadlari;
–fuqarolar va yuridik shaxslarning ixtiyoriy badallari, hayr-ehsonlari;
–xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlari tomonidan belgilangan tartibda ajratilgan budjet mablag`lari;
–shuningdek, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa mablag`lar ¹.
Mahallada istiqomat qiluvchi aholi tomonidan saylab qo`yilgan organlar mahalla mulkining subyekti hisoblanadi. Mahalla mulkining tayinlanishidan maqsad, turli marosimlar, tadbirlar, shuningdek kam ta`minlangan oilalarga nisbatan moddiy yordam berish hisoblanadi. Shu bilan birga, ushbu organlar o`z mulki bo`lgan obyektlarni vaqtinchalik yoki doimiy foydalanish uchun yuridik va jismoniy shaxslarga berishga, ijaraga topshirishga, o`z tasarrufidan chiqarishga, qonun hujjatlariga muvofiq mazkur mulk bilan bog`liq boshqa bitimlar tuzishga haqlidir.
Kooperativ mulk xo`jalikni birgalikda yuritish yoki boshqa faoliyat bilan shug`ullanish uchun a`zolik asosida ixtiyoriy birlashgan fuqarolarning birgalikdagi mulkidir. Kooperativ mulk o`z tarkibi bo`yicha uning a`zolari mol-mulkini umumlashtirish, xo`jalik faoliyatini yuritish asosida olingan daromadlar va hokazolardan tashkil topadi. Kooperativ tugatilgan taqdirda budjet, banklar va boshqa qarz beruvchilar bilan hisob-kitoblar qilinganidan keyin qolgan mol-mulk kooperativ a`zolari o`rtasida taqsimlanadi<sup>2</sup>.
Ijaraga olingan korxona mulki tarkibiga asosan ishlab chiqarilgan mahsulotdan olingan daromad va boshqalar kiradi. Korxonaning boshqaruv organi mulk huquqini amalga oshiruvchi subyekti hisoblanadi. Bunday maqomdagi korxonalar mulki bilan bog`liq munosabatlar O`zbekiston Respublikasining, Mulkchilik, Ijara<sup>3</sup> to`g`risidagi qonunlarida mustahkamlangan.
Jamoa korxonasining mulki davlat korxonasining butun mol-mulki mehnat jamoasi a`zolari tomonidan sotib olish yoki boshqacha usullar bilan qo`lga kiritilgan taqdirda vujudga keladi. Uning tarkibiga shuningdek, ishlab chiqarilgan mahsulotlar, olingan daromad va boshqalar ham kiradi.