O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti mustaqil ish mavzu

Bozor mexanizmi 
Bozor mexanizmi
- bu bozorning asosiy elementlari: talab, taklif, narx, raqobat 
va bozorning asosiy iqtisodiy qonunlarining o'zaro bog'liqligi va o'zaro ta'sir 
mexanizmidir. 
Bozor mexanizmi iqtisodiy qonunlar asosida ishlaydi: talabning o'zgarishi, 
taklifning o'zgarishi, muvozanat bahosi, raqobat, qiymat, foydalilik va foyda. 
Bozordagi asosiy operatsion maqsadlar talab va taklif bo'lib, ularning o'zaro 
ta'siri nimani va qanday miqdorda ishlab chiqarishni va qanday narxda sotishni 
belgilaydi. 
Narxlar bozorning eng muhim quroli hisoblanadi, chunki ular uning 
ishtirokchilarini zarur ma'lumotlar bilan ta'minlaydi, ular asosida muayyan mahsulot 
ishlab chiqarishni ko'paytirish yoki kamaytirish to'g'risida qaror qabul qilinadi. 
Ushbu ma'lumotlarga ko'ra, kapital va ishchi kuchining bir tarmoqdan boshqasiga 
o'tishi sodir bo'ladi. 
Erkin (raqobatbardosh) bozor
– bu tashqi kuchlar aralashuvisiz, o‘z-o‘zini 
tartibga soluvchi tizim bo‘lib, natijaga erishadi va o‘z muvozanatini stixiyali tarzda 
saqlaydi. 
Erkin bozor belgilari: 

Cheksiz raqobatchilar soni. 

Imzolang, erkin kirish va bozordan chiqish. 

---


Barcha resurslarning mutlaq harakatchanligi. 

To'liq ma'lumotlarning mavjudligi (narxlar orqali). 

Mahsulotning mutlaq bir xilligi. 

Hech bir raqib boshqalarning qarorlariga ta'sir qila olmaydi. 
Erkin bozor funktsiyalari: 

Iqtisodiyotni tartibga soluvchi hisoblanadi. 

Milliy iqtisodiy aloqalarni ta'minlash vositasidir. 

Axborot vositasi (narxlar orqali) 

Milliy iqtisodiyotni optimallashtirishni ta'minlaydi. 

Milliy iqtisodiyotni qayta tashkil etishni t
a’minlaydi 
Bozor sharoitlari 
Ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar, sotuvchilar va xaridorlarning iqtisodiy holati 
ko'plab omillar ta'sirida o'zgarib turadigan bozor sharoitlariga bog'liq. 
Bozor holati
- bu har bir vaqtda bozorda rivojlanayotgan iqtisodiy sharoitlar 
to'plami bo'lib, uning ostida tovarlar va xizmatlarni sotish jarayoni amalga oshiriladi.