O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS

TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI

“Moliya va buxgalteriya hisobi” “Fundamental iqtisodiyot”

fakulteti kafedrasi

Ro‘yhatga olindi № __________ Ro‘yhatga olindi № __________

“______” ___________2020 y. “______” ___________2020 y.

“Fundamental iqtisodiyot” KAFEDRASI

“IQTISODIYOT NAZARIYASI ” fanidan

KURS ISHI

Mavzu: Iste'molchi talabi va raqobat hulqi

Bajardi Moliya va Buxgalteriya fakulteti

ST-52 guruh talabasi Nosirov Timur

Tekshirdi:assistent Raxmonov Bekzod

Kurs ishi taqrizga topshirilgan sana “____” _______2020 y.		Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana “____” _______2020 y.
Kurs ishi himoya qilingan sana “____” _______2020 y. Baho “_____” _________	___________ (imzo) ___________ (imzo) ___________ (imzo)	Komissiya a’zolari: __________________ __________________ __________________

MUNDARIJA

Kirish 3

1. Iste'molchining talabi tushunchasi va uning iqtisodiy mazmuni. 4

2. Iste'mol hajmi va unga ta'sir etuvchi omillar. 7

3. Raqobatning iqtisodiy mohiyati va rivojlanish bosqichlari. 15

4. Raqobat shakllari va usullari. 21

5. O'zbekistonda iste'mol talabi raqobatchilik muhitining vujudga kelishi va antimonopol qonunchilik. 36

Xulosa 47

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati. 50

Kirish

Mamlakatimizda iqtisodiyot sohasida tadbirkorlik munosabatlarining tobora rivojlanib borayotganligi, mahsulot bozorida tovarlar, ish va xizmat turlarining sifat jihatidan yaxshilanishiga, narh-navoning iste'molchi ehtiyojlaridan kelib chiqib belgilanishiga olib kelmoqda. Bu o'z navbatida bozorda erkin raqobat muhitining qanchalik darajada ijobiy rivojlanayotganligi va tadbirkorlik sub'ektlaring erkin faoliyat olib borish mexanizatsiyasining samaradorligi natijasi sifatida qarash mumkin. Davlatimiz rabari takidlaganidek, “... ishlab chiqarish va sanoat jadal suratlar bilan rivojlanmoqda, uning tarkibi tubdan yangilanmoqda, yuqori texnologiyalarga asoslangan zamonaviy korxonalar ishga tushirilib, ishlab chiqarish modernizatsiya va diversifikatsiya qilinmoqda, iqtisodiyotimizning raqobatbardoshligi oshmoqda"¹.

Raqobatlashish bozor munosabatlari bilan bog'liq tushuncha bo'lib, ushbu tushuncha o'z navbatida o'zida ham iqtisodiy ham huquqiy jihatlarini qamrab olib keng ma'noda bozor munosabatlari ishtirokchilarining muomala qonun-qoidalarga muvofiq halol, oshkora o'zaro hurmat hamda bir-birini kamsitmagan holda daromad topish bilan bog'liq faoliyat tushuniladi.

Raqobat munosabatlarining qaror topishi va uni huquqiy tartibga solish mexanizmlari o'zida ikki muhim jihatni qamrab oladi. Birinchidan, bozor munosabatlarida erkin raqobatni tartibga solish ushbu sohada mavjud normativ-huquqiy hujjatlar vositasida amalga oshirildi. Raqobatni huquqiy tartibga solishning mazkur jihati o'zida imerativ qoidalarni mujassam etib huquqni buzgan shaxsga nisbatan tegishli huquqiy ta'sir chorasini qo'llashni nazarda tutadi;

Ikkinchidan, erkin roqobat munosabatlari ishtirokchilarining mavjud qonun qoidalarga ixtiyoriy ravishda so'zsiz amal qilishi sifatida qarash mumkin. Raqobat munosabatlariga ta'sir ko'rsatadigan ushbu ikki jihatini umumiy ma'noda insofli va insofsiz xatti-karakatlar bilan tavfsiflash mumkin.

1. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisidagi nutqi. 2020 yil 22 yanvar. https://president.uz/oz/lists/view/3310

Rakobat huquqiy tabiatidan kelib chiqib, ajratilgan insofli va insofsiz raqobatlashishi bozor munosabatlarida majud bo'lgan hamda doimy mavjud bulgan faoliyat tushuniladi. Chunki, ayni tadqiqot ob'ekti tovar va moliya bozorida raqobatlashish munosabatlarida Ishtirokchilaring tovar ishhlab chiqarish, ish bajarish va xizmat ko'rsatish hamda uni realizatsiya qilish bilan bog'liq harakatlarini huquqiy baxolashdan iborat.