O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi toshkеnt davlat iqtisodiyot univеrsitеti q. X. Аbdurаhmоnоv

JMpr - jonli mehnatning potensial resurslari; 
JMrr - jonli mehnatning real resurslari; 
JMz - jonli mehnat zaxirasi. 
Shuningdek, M.I. Dolishniy talqinida mehnat potensiali quyidagi sabablar 
birikmasidan 
iboratdir: 
demografik, 
tibbiy-biologik, 
ta’lim 
va kasb-malaka 
ko’rsatkichlari. 
V.S. Bulanovning ta’kidlashicha, potensial o’zida alohida inson, shuningdek 
jamiyatning turli ishchilar guruhining barcha mehnat imkoniyatlarini mujassam etadi. 
Xizmatning ko’lami, tarkibi va miqdorini aniqlovchi resursdan farqli ravishda, potensial 
uning sifati va salohiyatli imkoniyatlarini tavsiflaydi. 
G.E. Slezinger mehnat potensialini ishlab chiqarish omilining shaxsiy xususiyatlari 
yig’indisidir, deb hisoblaydi
2
. B.M. Genkinning fikricha esa, mehnat potensiali insonning 
iqtisodiy faoliyatda ishtirok etish imkoniyatidir
3
. 
L.A. Kostinning fikriga ko’ra, mehnat potensiali insonning ishga layoqatini 
aniqlovchi turli sifat ko’rsatkichlari yig’indisidan iborat. 
Birinchidan, ishchining sog’lig’i, mehnatga yaroqliligi, chidamliligi, jismoniy va 
ruhiy salohiyati. 
Ikkinchidan, tug’ma qobiliyatlar, insonning umumiy va maxsus bilimlari, mehnat 
ko’nikmalari va tajribalari. 
Uchinchidan, ishchilarning mas’uliyat, manfaat va talab-ehtiyojlari darajasi
4
. 
Uchinchi yo’nalish namoyandalari esa mehnat potensialini ham miqdor, ham sifat 
jihatdan o’rganib, mazkur kategoriyani ta’riflashda har ikkala ko’rsatkichni ham teng 
qo’yadilar. Ularning nazdida, miqdor va sifat ko’rsatkichlarining o’zaro uyg’unligi 
potensial demakdir. 
Rus olimlari V. Kostakov va A. Popovlar uning mikdor va sifat omillarining 
mushtarakligiga e’tibor qaratib, «mehnat potensiali» tushunchasini – mamlakat mehnat 
resurslarining sifat va miqdor jihatlarining o’zaro uyg’unligidir, deb ta’riflaydi
5
. 
1
Кокорев И.А. Управление персоналом в рамках концепции человеческого капитала. - М., 2002, с.39. 
2
Слезингер Г.Э. Труд в условиях рыночной экономики. Учебное пособие. - М.: ИНФРА-М, 1996, с.27 
3
Генкин Б.М. Экономика и социология труда. Учебник для вузов. - М.: Норма, 2006, с.38. 
4
Управление трудовыми ресурсами. Под ред. Л.А.Костина. - М., 1997, с.9. 
5
Костаков В., Попов А. Интенсификация использования трудового потенциала. - М.,1992, с.61.